ΙΩΑΝΝΟΥ
ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΟΜΙΛΙΑ
ΠΡΟ
ΤΗΣ ΕΞΟΡΙΑΣ
Πολλά τα κύματα
και χαλεπόν το κλυδώνιον˙ άλλ’ ου δεδοίκαμεν, μη καταποντισθώμεν˙ επί γαρ της
πέτρας εστήκαμεν. Μαινέσθω η θάλασσα, πέτραν διαλύσαι ου δύναται˙ εγειρέσθω
τα κύματα, του Ιησού το πλοίον καταποντίσαι ουκ ισχύει. Τί δεδοίκαμεν, ειπέ
μοι; Τον θάνατον; «Εμοί το ζην Χριστός, και το αποθανείν κέρδος». Άλλ’
εξορίαν, ειπέ μοι; «Του Κυρίου η γη, και το πλήρωμα αυτής». Αλλά χρημάτων
δήμευσιν; «Ουδέν εισηνέγκαμεν εις τον κόσμον, δήλο ότι ουδέν εξενεγκείν
δυνάμεθα»˙ και τα φοβερά του κόσμου εμοί ευκαταφρόνητα, και τα χρηστά
καταγέλαστα. Ου πενίαν δέδοικα, ου πλούτον επιθυμώ˙ ου θάνατον φοβούμαι, ου
ζήσαι εύχομαι, ει μη δια την υμετέραν προκοπήν. Διο και τα νυν υπομιμνήσκω,
και παρακαλώ την υμετέραν θαρρείν αγάπην. Ουδείς γαρ ημάς αποσπάσαι
δυνήσεται˙ ο γαρ ο Θεός συνέζευξεν,
άνθρωπος χωρίσαι ου δύναται. Ει γαρ περί γυναικός και ανδρός λέγει˙ «αντί
τούτου καταλείψει άνθρωπος τον πατέρα αυτού και την μητέρα, και
προσκολληθήσεται τη γυναικί αυτού, και έσονται οι δύο εις σάρκα μίαν˙ ο
ουν ο Θεός έζευξεν, άνθρωπος μη
χωριζέτω». Ει γάμον ου δύνασαι διασπάσαι, πόσω μάλλον Εκκλησίαν Θεού ουκ
ισχύεις καταλύσαι; Αλλά πολεμείς αυτήν, ου δυνάμενος βλάψαι τον πολεμούμενον.
Άλλ’ εμέ μεν εργάζη λαμπρότερον, εαυτού δε την ισχύν καταλύεις τη προς εμέ μάχη.
«Σκληρόν γαρ σοι προς κέντρα οξέα λακτίζειν». Ουκ αμβλύνεις τα κέντρα, αλλά
τους πόδας αιμάσσεις˙ επεί και τα κύματα την πέτραν ου διαλύει, άλλ’ αυτά εις
αφρόν διαλύονται.
Ουδέν Εκκλησίας
δυνατώτερον, άνθρωπε. Λύσον τον πόλεμον, ίνα μη καταλύση σου την δύναμιν˙ μη
είσαγε πόλεμον εις ουρανόν. Άνθρωπον εάν πολεμής, ή ενίκησας ή ενικήθης,
εκκλησίαν δε εάν πολεμής, νικήσαί σε αμήχανον˙ ο Θεός γαρ εστίν ο πάντων
ισχυρότερος. «Μη παραζηλούμεν τον Κύριον; Μη ισχυρότεροι αυτού εσμέν;». Ο
Θεός έπηξε, τίς επιχειρεί σαλεύειν; Ουκ οίσθα αυτού την δύναμιν. «Επιβλέπει
επί την γην, και ποιεί αυτήν τρέμειν»˙ κελεύει, και τα σειόμενα ηδράζετο. Ει
την πόλιν σαλευομένην έστησε, πολλώ μάλλον την Εκκλησίαν στήσαι δύναται. Η
Εκκλησία ουρανού ισχυροτέρα˙ «ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι
μου ου μη παρέλθωσι». Ποίοι λόγοι; «Συ ει Πέτρος, και επί ταύτη μου τη πέτρα
οικοδομήσω μου την Εκκλησίαν, και πύλαι άδου ου κατισχύσουσιν αυτής».
Ει απιστείς τω
λόγω, πίστευε τοις πράγμασι. Πόσοι τύραννοι ηθέλησαν περιγενέσθαι της Εκκλησίας;
Πόσα τήγανα; Πόσοι κάμινοι, θηρίων οδόντες, ξίφη ηκονημένα; Και ου
περιεγένοντο. Πού οι πολεμήσαντες; Σεσσίγηνται και λήθη παραδέδονται. Πού δε
η Εκκλησία; Υπέρ τον ήλιον λάμπει. Τα εκείνων έσβεσται, τα ταύτης αθάνατα. Ει
ότε ολίγοι ήσαν, ουκ ενικήθησαν, ότε η οικουμένη επλήσθη ευσεβείας, πώς
νικήσαι δύνασαι; «Ο ουρανός και η γη παρελεύσονται, οι δε λόγοι μου ου μη
παρέλθωσι». Και μάλα εικότως˙ ποθεινοτέρα γαρ η Εκκλησία τω Θεώ του ουρανού.
Ουρανού σώμα ουκ ανέλαβεν. Εκκλησίας δε σάρκα ανέλαβε˙ δια την Εκκλησίαν ο
ουρανός, ου δια τον ουρανόν η Εκκλησία. Μηδέν υμάς θορυβείτω των γενομένων.
Τούτό μοι χαρίσασθε, πίστιν
απερίτρεπον. Ουκ είδετε τον Πέτρον περιπατούντα επί των υδάτων, και ολίγον
διστάσαντα, και μέλλοντα καταποντίζεσθαι, ου δια την άτακτον των υδάτων
ορμήν, αλλά δια την ασθένειαν της πίστεως; Μη γαρ ανθρωπίναις ψήφοις ενταύθα
ήλθομεν; Μη γαρ άνθρωπος ήγαγεν, ίνα άνθρωπος καταλύση;
Ταύτα λέγω ουκ
απονοούμενος, μη γένοιτο, ουδέ αλαζονευόμενος, αλλά τω υμών σεσαλευμένον
στηρίξαι βουλόμενος. Επειδή έστη η πόλις, Εκκλησίαν ο διάβολος ηθέλησε
σαλεύσαι. Μιαρέ και παμμίαρε διάβολε, τοίχων ου περιεγένου, και Εκκλησίαν
προσδοκάς σαλεύσαι; Μη γαρ εν τοίχοις η Εκκλησία; Εν τω πλήθει των πιστών η
Εκκλησία. Ιδού πόσοι στύλοι εδραίοι, ου σιδήρω δεδεμένοι, αλλά πίστει
εσφιγμένοι. Ου λέγω ότι τοσούτον πλήθος πυρός σφοδρότερον˙ άλλ’ ούτε, ει εις
ην, περιεγένου. Και οίδας, οίά σοι τραύματα παρέσχον οι μάρτυρες. Εισήλθε
πολλάκις κόρη απαλή απειρόγαμος˙ κηρού ην απαλωτέρα, και πέτρας εγένετο
στερεωτέρα. Τας πλευράς αυτής έξεες, και την πίστιν αυτής ουκ έλαβες. Ητόνησε
της σαρκός η φύσις, και ουκ απηγορεύθη της πίστεως η δύναμις˙ εδαπανάτο το
σώμα, ενεανιεύετο το φρόνημα˙ ανηλίσκετο δε η ουσία, και έμενεν η ευλάβεια.
Γυναικός ου περιεγένου μιας, και τοσούτου περιγενέσθαι δήμου προσδοκάς;
Ουκ ακούεις του
Κυρίου λέγοντος, «όπου δύο ή τρεις εισί συνηγμένοι εις το όνομά μου, εκεί
ειμί εν μέσω αυτών»; Όπου τοσούτος δήμος αγάπη εσφιγμένος, ου πάρεστιν; Έχω
αυτού ενέχυρον˙ μη γαρ οικεία δυνάμει θαρρώ; Γραμματείον αυτού κατέχω. Εκείνό
μοι βακτηρία, εκείνό μοι ασφάλεια, εκείνό μοι λιμήν ακύμαντος. Καν η
οικουμένη ταράττηται, το γραμματείον κατέχω˙ αυτό αναγινώσκω˙ τα γράμματα
εκείνα τείχος εμοί και ασφάλεια. Ποία ταύτα; «Εγώ μεθ’ υμών ειμί πάσας τας
ημέρας έως της συντελείας του αιώνος». Χριστός μετ’ εμού, και τίνα
φοβηθήσομαι; Καν κύματα κατ’ εμού διεγείρηται, καν πελάγη, καν αρχόντων
θυμοί˙ εμοί ταύτα πάντα αράχνης ευτελέστερα. Και ει μη δια την υμετέραν
αγάπην, ουδέ σήμερον αν παρητησάμην απελθείν. Αεί γαρ λέγω, «Κύριε, το σον
θέλημα γενέσθω»˙ μη ότι ο δείνα, και ο δείνα, άλλ’ ει τι συ βούλει. Ούτος
εμοί πύργος, τούτο εμοί πέτρα ακίνητος˙ τούτο εμοί βακτηρία απερίτρεπος. Ει
βούλεται ο Θεός τούτο γενέσθαι, γινέσθω. Ει βούλεται ενταύθα είναι με, χάριν
έχω. Όπου βούλεται, ευχαριστώ.
Μηδείς υμάς
θορυβείτω˙ ταις ευχαίς προσέχετε. Ταύτα εποίησεν ο διάβολος, ίνα εκκόψη την
σπουδήν την περί τας λιτανείας. Άλλ’ ου προχωρεί αυτώ˙ αλλά
σπουδαιοτέρους υμάς και θερμοτέρους
ευρήκαμεν. Αύριον εις λιτανείον εξελεύσομαι μεθ’ υμών. Ή όπου εγώ, και υμείς
εκεί˙ όπου υμείς, εκεί καγώ˙ εν σώμα εσμέν˙ ου σώμα κεφαλής, ου κεφαλή
σώματος χωρίζεται. Διειργόμεθα τω τόπω, άλλ’ ηνώμεθα τη αγάπη˙ ουδέ θάνατος
διακόψει δυνήσεται. Καν γαρ αποθάνη μου το σώμα, ζη η ψυχή, και μέμνηται του
δήμου˙ υμείς εμοί πατέρες˙ πώς υμών δύναμαι επιλαθέσθαι; Υμείς εμοί πατέρες,
υμείς εμοί ζωή, υμείς εμοί ευδοκίμησις. Εάν υμείς προκόψητε, εγώ ευδοκιμώ˙
ώστε εμοί ζωή πλούτος εν τω υμετέρω κείται θησαυρώ. Εγώ μυριάκις υπέρ υμών
σφαγήναι έτοιμος «και ουδεμίαν χάριν παρέχω, αλλά και οφειλήν αποδίδωμι˙ «ο
γαρ ποιμήν ο καλός την ψυχήν αυτού τίθησιν υπέρ των προβάτων»), και σφαγήναι
μυριάκις, και μυρίας κεφαλάς αποτμηθήναι. Εμοί ο θάνατος ούτος αθανασίας
υπόθεσις, εμοί αι επιβουλαί αύται ασφαλείας αφορμή.
Μη γαρ δια
χρήματα επιβουλεύομαι, ίνα λυπηθώ; Μη γαρ δι’ αμαρτήματα, ίνα αλγήσω; Δια τον
έρωτα τον περί υμάς˙ επειδή πάντα ποιώ, ώστε υμάς εν ασφαλεία μείναι, ώστε
μηδένα παρεισελθείν τη ποίμνη, ώστε μείναι ακέραιον το ποίμνιον. Η υπόθεσις
των αγώνων αρκεί μοι εις στέφανον. Τί γαρ αν πάθοιμι υπέρ υμών; Υμείς εμοί
πολίται, υμείς εμοί πατέρες, υμείς εμοί αδελφοί, υμείς εμοί τέκνα, υμείς εμοί
μέλη, υμείς εμοί σώμα, υμείς εμοί φως, μάλλον δε και του φωτός τούτου
γλυκύτεροι. Τί γαρ τοιούτον παρέχει μοι η ακτίνα οίον η υμετέρα αγάπη; Η
ακτίνα εν τω παρόντι με βίω ωφελεί, η δε υμετέρα αγάπη στέφανόν μοι πλέκει εν
τω μέλλοντι. Ταύτα δε λέγω εις ώτα ακουόντων˙ τι δε των ώτων υμών
ακουστικώτερον; Τοσαύτας ημέρας ηγρυπνήσατε, και ουδείς υμάς έκαμψεν, ου
χρόνου μήκος μαλακωτέρους υμάς εποίησεν, ου φόβοι, ουκ απειλαί˙ προς πάντα εγένεσθε γενναίοι. Και τί λέγω,
εγένεσθε; Τούτο όπερ επεθύμουν αεί, κατεφρονήσατε των βιωτικών πραγμάτων,
απετάξασθε τη γη, εις τον ουρανόν μετέστητε˙ απηλλάγητε των συνδέσμων του
σώματος, προς την μακαρίαν εκείνην αμιλλάσθε φιλοσοφίαν. Ταύτα εμοί στέφανοι,
ταύτα παράκλησις, ταύτα παραμυθία, ταύτα εμοί άλειμμα, ταύτα ζωή, ταύτα
αθανασίας υπόθεσις.
Άλλ’ ορώ τοις
εμαυτού δόγμασί τινάς εγκαρτερείν με πειθόντων. Φέρει γαρ πολλά των
ευτυχημάτων εις τουναντίον˙ ότι οις εδόκουν ζηλωτής είναι, περιπέπτωκα τη
μοχθηρία˙ οι μεν κατά τον τρόπον καθαιρούντες νικώσι τον αγώνα τη διαφορά των
πραγμάτων˙ ουκ ηπείλουν, αλλά παρίσταντο. Έστι γαρ καιρός νυν ειπείν τα περί
της εμής θλίψεως. Νόμος εστίν, άλλ’ ο νομοθέτης νικάται. Τέκνα, μα την
υμετέραν αγάπην, βλέπω συσκευήν πολεμούσαν, και τον Θεόν υβριζόμενον˙ βλέπω
τον αγώνα πίπτοντα, και τον αγωνοθέτην λυπούμενον˙ βλέπω το πιθανόν της
αληθείας μαραινόμενον, και την συσκευήν ανθούσαν. Λεγουσί μοι, ότι Έφαγες και
εβάπτισας. Ει εποίησα τούτο, ανάθεμα έσομαι˙ μη αριθμηθείην εις επισκόπων
ρίζαν˙ μη γένωμαι μετ’ αγγέλων˙ μη αρέσω Θεώ˙ ει δε και έφαγον και εβάπτισα,
ουδέν άκαιρον των πραγμάτων εποίησα. Πρόσχες μοι μετά ακριβείας ο λέγω, και
λέγων ου παύσομαι. Εμοί μεν το λέγειν
ουκ οκνηρόν, υμίν δε ασφαλές.
Άλλ’ επανέλθωμεν
επί το προκείμενον. Λέγουσιν ότι έφαγον και εβάπτισα. Καθελέτωσαν ουν Παύλον,
ότι μετά το δειπνήσαι εχαρίσατο τω δεσμοφύλακι το βάπτισμα. Τολμώ λέγειν,
καθελέτωσαν και αυτόν τον Χριστόν, ότι μετά το δείπνον τοις μαθηταίς την κοινωνίαν
εχαρίσατο. Άλλ’ εικότα και μεγάλα ημίν ταύτα˙ ταύτα φαιδρά της ειρήνης˙ ταύτα
του λαού τα εγκώμια. Εμού ο στέφανος, υμών ο καρπός. Άλλ’ οίδατε, αγαπητοί,
δια τι με θέλουσι καθελείν. Ότι τάπητας ουχ ήπλωσα, ούτε σηρικά ιμάτια ουκ
ενεδυσάμην, και ότι την γαστριμαργίαν αυτών ου παρεμυθησάμην. Ήνθησαν γαρ τε
έγγονα της ασπίδος, έτι περιλέλειπται της Ιεζάβελ ο σπόρος˙ έτι δε και η
χάρις τω Ηλία συναγωνίζεται.
Φέρε δε μοι εις
μέσον τον θαυμαστόν και πλούσιον της ζωής κήρυκα, Ιωάννην λέγω, το πένητα,
και έως λύχνου μη κτησάμενον˙ είχε γαρ
την λαμπάδα του Χριστού˙ ου την κεφαλήν επεθύμησεν η της Εύας συλλειτουργός,
η των αγίων εμπόδιον γενομένη, η τους προφήτας διώξασα, η την εν δόλω
νηστείαν κηρύξασα, η ομότιμον του ονόματος της εχίδνης επισταμένη την όρχησιν,
εν τω αρίστω τω ατελεί ορχησαμένη. Ουκ επεθύμησε ζωήν, ουκ επεθύμησε χρημάτων
όγκον, ου βασιλείας αξίωμα, ουκ άλλης τινός περιουσίας. Άλλ’ ειπέ μοι, άνθρωπε, τί επεθύμησε; Κεφαλήν
ανθρώπου. Τί δε λέγω; Ου μόνον ανθρώπου, άλλ’ ευαγγελιστού. Άλλ’ ουκ ενίκησε
λαβούσα την κεφαλήν. Έτεμε γαρ την κεφαλήν αιτησαμένη, την άνομον επιθυμίαν
σπουδαίως δια πίνακος δεξαμένη. Βλέπε, και θαύμασον του Θεού την δύναμιν.
Διήλεγχεν ο αναίτιος, απετμήθη˙ άλλ’ ο αποτμιθείς εν δεξιά του Χριστού, η δε
απαραίτητον κόλασιν εκδέχεται. Πάλιν εκείνης το σπέρμα, ο σπόρος ο ακανθώδης,
επιζητεί και σπεύδει. Άλλ’ Ηρωδιάς Ιωάννου
την κεφαλήν ζητούσα πάλιν όρχησιν, ουχ ην τοις ποσί παίζομεν, αλλά την
της Μαρίας επερειδομένην. Πάλιν βοά και λέγει Ιωάννης˙ «ουκ έξεστί σοι την
γυναίκα έχει του αδελφού σου».
Αλλά τί είπω;
Δακρύων ο παρών καιρός˙ πάντα γαρ εις αδοξίαν εκτρέχει, και πάντα χρόνος
κρίνει. Χρυσός το όλον δοξάζει. Αλλά φέρε μοι τον άγιον Δαυΐδ τον λέγοντα και
βοώντα˙ «χρυσός εάν ρέη μη προστίθεσθε καρδίαν». Άλλ’ ειπέ μοι, τίς ην ούτος
ο ταύτην την φωνήν επαφείς; Ουχί το της βασιλείας επί της κορυφής συγκείμενον
είχεν; Ουκ εν τη βασιλική εξουσία διέταττεν; Άλλ’ ου προς αρπαγήν έβλεπεν,
ουκ εις καθαίρεσιν ευσεβείας ην αυτώ το φρόνημα, ουδέ μέριμνα θησαυρών, αλλά
της στρατοπέδων συλλογής˙ ου γυναικός συγκατάθεσιν. Φεύγετε, ουν, γυναίκες,
τας αλλοτρίας συλλογάς˙ μη συμβουλεύετε τοις ανδράσι συμβουλίαν κακήν˙ άλλ’
ασφαλίσθητε τοις λεχθείσιν. Άρα εσβέσαμεν υμών την φλόγα; Άρα εμαλάχθη υμίν η
καρδία; Άλλ’ οίδα ότι ωφεληθήσεσθε μεν αι της Μαρίας θυγατέρες˙ άλλαι δε άνευ
οίνου κεκορεσμέναι και μεθύουσαι τη φιλαργυρία, ως ο μακάριος Παύλος βοά και
κηρύττει λέγων˙ «ρίζα πάντων των κακών η φιλαργυρία». Ούτω και αι ασύνετοι
γυναίκες αποφράττουσιν εαυτών τα ώτα, και αντί σπόρου αγαθού ακάνθας τίκτουσιν.
Αλλά, παρακαλώ,
μη ημών τον σπόρον ως επί πέτραν καταβάλλωμεν. Χριστού εσμέν γεώργιον, παρ’
ου ακούσωμεν˙ «ευ, δούλε αγαθέ, είσελθε εις τον οίκόν μου»˙ μη αντί της φωνής
ταύτης λεχθή «ευ, δούλε κακέ». Αλλά, παρακαλώ, λαμψάτω υμών η πολιτεία έμπροσθεν
των ανθρώπων, μη μωράνωμεν ημών το άλας, αλλά δοξάσωμεν, ευχαριστήσωμεν, οι
πλούσιοι τω πλουσίω, οι πένητες τω φιλανθρώπω, τω φιλοπτώχω Χριστώ, οι
δυνατοί τη κραταιά χειρί αυτού. Και ταύτα μεν περί υμών. Ίσως δε συγχωρεί ο
Θεός ταύτά με πάσχειν άπερ βουλεύονται κατ’ εμού, ίνα εν συμφοραίς δοκιμάση
τα κατ’ εμέ˙ ότι εν τοις πόνοις εναπόκειται νίκη πάντως, και εν τοις αγώσιν
ητοίμασται στέφανος. Και γαρ ο θεσπέσιος Παύλος έλεγε˙ «τον δρόμον τετέλεκα,
την πίστιν τετήρηκα˙ λοιπόν απόκειταί μοι ο της δικαιοσύνης στέφανος»˙ ου
στεφάνου καταξιώσει υμάς ο των όλων Δεσπότης εις τους αιώνας. Αμήν.
|
ΙΩΑΝΝΟΥ
ΤΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ
ΟΜΙΛΙΑ
ΠΡΟ
ΤΗΣ ΕΞΟΡΙΑΣ
Είναι πολλά τα
κύματα και φοβερή η τρικυμία. Αλλά δε φοβόμαστε μήπως καταποντισθούμε, γιατί
στεκόμαστε πάνω στην πέτρα. Ας μαίνεται η θάλασσα, δεν μπορεί να διαλύσει την
πέτρα˙ ας σηκώνονται τα κύματα, το πλοίο του Ιησού δεν μπορούν να το
βυθίσουν. Τί φοβόμαστε; Πες μου. Το θάνατο; «Για μένα ζωή σημαίνει Χριστός
και θάνατος σημαίνει κέρδος».1
Μήπως, πες μου, την εξορία; «Στον Κύριο ανήκει η γη και κάθετι που την
γεμίζει».2 Μήπως δήμευση
περιουσίας; «Δε φέραμε τίποτε στον κόσμο και είναι φανερό ότι δεν μπορούμε
τίποτε να πάρουμε μαζί μας».3
και τα φοβερά του κόσμου μου είναι ευκαταφρόνητα και τα ευχάριστα καταγέλαστα.
Δε φοβούμαι τη φτώχεια, δεν επιθυμώ τον πλούτο˙ δε φοβούμαι το θάνατο, δεν
εύχομαι να ζήσω παρά μόνο για τη δική σας προκοπή. Γι’ αυτό και τα τωρινά σας
θυμίζω και παρακαλώ την αγάπη σας να έχει θάρρος. Λοιπόν κανείς δεν μπορεί να
με αποχωρήσει από σας, γιατί εκείνο που ο Θεός ένωσε, ο άνθρωπος δεν μπορεί
να το χωρίσει.
Για τη γυναίκα και τον άνδρα λέγει˙ «Γι’ αυτό ο άνδρας θα
εγκαταλείψει τον πατέρα του και τη μητέρα του και θα προσκολληθεί στη γυναίκα
του, και θα είναι οι δύο μία σάρκα˙ εκείνο λοιπόν που ο Θεός ένωσε, ο
άνθρωπος ας μην το χωρίζει».4
Αν το γάμο δεν μπορείς να διαλύσεις, πώς, πολύ περισσότερο, θα
μπορέσεις να διαλύσεις την Εκκλησία του Θεού; Την πολεμάς, όμως χωρίς να
μπορείς να βλάψεις αυτόν που πολεμάς. Αλλά μένα με κάνεις λαμπρότερο, ενώ τη
δική σου δύναμη διαλύεις με τη μάχη εναντίον μου˙ γιατί «είναι σκληρό για
σένα να κλωτσάς σε αιχμηρά καρφιά».5 Δε βάπτεις τα καρφιά, αλλά τα πόδια σου
τραυματίζεις. Γιατί και τα κύματα δε διαλύουν την πέτρα, αλλά τα ίδια
διαλύονται σε αφρό.
Τίποτε δεν είναι
πιο δυνατό από την Εκκλησία, άνθρωπε. Σταμάτησε τον πόλεμο, για να μη
διαλύσει τη δύναμή σου. μην ανεβάζεις πόλεμο στον ουρανό. Αν πολεμάς άνθρωπο,
ή νίκησες, ή νικήθηκες. Αν όμως πολεμάς την Εκκλησία, είναι αδύνατο να
νικήσεις, γιατί ο Θεός είναι πιο ισχυρός απ’ όλους. «Μήπως θέλουμε να
προκαλέσουμε τον Κύριο; Μήπως είμαστε πιο ισχυροί απ’ αυτόν;».6 Ο
Θεός τη στερέωσε, ποιός επιχειρεί να την κλονίσει; Δε γνωρίζεις τη δύναμή
του. «Ρίχνει το βλέμμα του στη γη και την κάνει να τρέμει».7 Δίνει εντολή, και αυτά που κλονίζονταν
στερεώνονταν. Αν στερέωσε την πόλη που κλονιζόταν, πολύ περισσότερο μπορεί να στερεώσει την
Εκκλησία. Η Εκκλησία είναι πιο δυνατή από τον ουρανό. «Ο ουρανός και η γη θα
παρέλθουν, οι λόγοι μου όμως δεν θα παρέλθουν».8 Ποιοί λόγοι; «Εσύ είσαι ο Πέτρος και πάνω
στην πέτρα αυτή θα οικοδομήσω την Εκκλησία μου και οι πύλες του άδη δε θα την
καταβάλουν».9
Αν δεν πιστεύεις
στα λόγια, πίστευε στα πράγματα. Πόσοι τύραννοι θέλησαν να νικήσουν την
Εκκλησία; Πόσα τηγάνια; Πόσα καμίνια, δόντια θηρίων, ξίφη ακονισμένα; Όμως
δεν τη νίκησαν. Πού είναι εκείνοι, που
την πολέμησαν; Έχουν σιγήσει και παραδόθηκαν στη λήθη. Και πού είναι η
Εκκλησία; Λάμπει περισσότερο από τον ήλιο. Τα δικά τους σβήστηκαν, τα δικά
της είναι αθάνατα. Αν όταν ήταν λίγοι δε νικήθηκαν, τώρα που η οικουμένη γέμισε ευσέβεια, πώς μπορείς να τη
νικήσεις; «Ο ουρανός και η γη θα παρέλθουν, οι λόγοι μου όμως δε θα
παρέλθουν». Και πολύ εύλογα˙ γιατί η Εκκλησία είναι πιο ποθητή στο Θεό από
τον ουρανό. Δεν ανέλαβε σώμα ουρανού, αλλά ανέλαβε σάρκα Εκκλησίας˙ για την
Εκκλησία υπάρχει ο ουρανός, όχι για τον ουρανό η Εκκλησία. Τίποτε απ’ αυτά
που έγιναν ας μη σας ανησυχεί. Αυτό χαρίστε μου, πίστη αμετάβλητη. Δεν είδατε
τον Πέτρο ότι βάδιζε επάνω στα νερά, και όταν λίγο δίστασε, παρά λίγο να
καταποντισθεί, όχι εξ αιτίας της άτακτης ορμής των νερών, αλλά εξ αιτίας της
αδύνατης πίστης του; Μήπως λοιπόν ήρθα εδώ με ψήφους ανθρώπινες; Μήπως λοιπόν
με έφερε άνθρωπος, για να με απολύσει άνθρωπος;
Τα λέγω όχι γιατί
βρίσκομαι σε απόγνωση, μακριά μια τέτοια σκέψη, ούτε γιατί αλαζονεύομαι, αλλά
γιατί θέλω να στηρίξω την πίστη σας που κλονίσθηκε. Επειδή στερεώθηκε η πόλη,
ο διάβολος θέλησε να κλονίσει την Εκκλησία. Μιαρέ και παμμίαρε διάβολε, δε
νίκησες τους τοίχους, και περιμένεις να κλονίσεις την Εκκλησία; Μήπως λοιπόν
η Εκκλησία βρίσκεται στους τοίχους; Στο πλήθος των πιστών βρίσκεται η
Εκκλησία. Να πόσοι στύλοι είναι σταθεροί, όχι δεμένοι με σίδερα, αλλά
σφιγμένοι με την πίστη. Δε λέγω ότι τόσο πολύ πλήθος είναι πιο δυνατό από τη
φωτιά, ούτε όμως θα νικούσες, αν ήταν ένας. Και ξέρεις πόσα τραύματα σου
έδωσαν οι μάρτυρες. Παρουσιάσθηκε πολλές φορές μια κόρη απαλή ανύπανδρη˙ ήταν
πιο απαλή από κερί και έγινε πιο στερρεή από πέτρα. Τις πλευρές της έσχιζες,
και την πίστη της δεν την πήρε. Ατόνησε η φύση της σάρκας, και δεν
καταπονήθηκε η δύναμη της πίστης˙ κατατρωγόταν το σώμα, γινόταν νέο το
φρόνημα˙ ξοδευόταν η ουσία, άλλ’ έμενε η ευλάβεια. Δε νίκησες μια γυναίκα,
και περιμένεις να νικήσεις τόσο πολύ λαό;
Δεν ακούς τον
Κύριο που λέγει, «όπου είναι δύο ή τρεις συγκεντρωμένοι στο όνομά μου, εκεί
είμαι ανάμεσά τους;».10 Όπου είναι τόσο πολύς λαός δεμένος με την
αγάπη δεν είναι παρών; Έχω το ενέχυρό του˙ μήπως δηλαδή έχω εμπιστοσύνη στη
δική μου δύναμη; Κρατάω το συμβόλαιο αυτού. Αυτό μου είναι ραβδί, αυτό μου
είναι ασφάλεια, αυτό μου είναι λιμάνι γαλήνιο. Και αν ακόμη η οικουμένη
ταράζεται, το γραμμάτιο το έχω. Αυτό διαβάζω˙ τα γράμματα εκείνα είναι για
μένα τείχος και ασφάλεια. Ποιά είναι αυτά; «Εγώ είμαι μαζί σας όλες τις
ημέρες μέχρι τη συντέλεια του κόσμου».11 Ο Χριστός είναι μαζί μου, και ποιόν θα
φοβηθώ; Είτε κύματα σηκώνονται εναντίον μου, είτε πελάγη, είτε θυμοί
αρχόντων, όλα αυτά για μένα είναι πιο ασήμαντα από αράχνη. Και αν δεν ήταν
για τη δική σας αγάπη, ούτε σήμερα θα δεχόμουν να φύγω. Γιατί πάντοτε λέγω,
«Κύριε, ας γίνει το δικό σου θέλημα».12 όχι ό,τι θέλει ο τάδε και ο τάδε, άλλ’ ό,τι
θέλεις εσύ. Αυτός μου είναι πύργος, αυτό μου είναι πέτρα ακίνητη, αυτό μου
είναι ράβδος αμετάβλητη. Αν θέλει ο Θεός να γίνει αυτό, ας γίνει. Αν θέλει να
είμαι εδώ, αισθάνομαι ευγνωμοσύνη. Όπου θέλει, τον ευχαριστώ.
Κανείς ας μη σας
ανησυχεί. Να προσηλώνεστε στις προσευχές. Αυτά τα έκαμε ο διάβολος για να
ξερριζώσει το ζήλο σας για τις λιτανείες. Όμως δεν προχωρεί σ’ αυτό, αλλά σας
βρήκα πιο πρόθυμους και πιο θερμούς. Αύριο θα βγω μαζί σας για λιτανεία. Ή
όπου είμαι εγώ, εκεί είστε και σεις˙ όπου εσείς, εκεί και εγώ˙ ένα σώμα
είμαστε. Το σώμα δε χωρίζεται από το κεφάλι, ούτε το κεφάλι από το σώμα.
Εμποδιζόμαστε από τον τόπο, άλλ’ είμαστε ενωμένοι με την αγάπη. Ούτε ο
θάνατος θα μπορέσει να μας διασπάσει. Γιατί, και αν ακόμη πεθάνει το σώμα
μου, ζει η ψυχή μου και θυμάται το λαό. Εσείς είστε για μένα πατέρες. Πώς
μπορώ να σας ξεχάσω; Εσείς για μένα πατέρες, εσείς για μένα ζωή, εσείς για
μένα προκοπή. Αν εσείς προκόψετε, εγώ ευδοκιμώ. Επομένως για μένα η ζωή και ο
πλούτος βρίσκονται μέσα στο δικό σας θησαυρό.
Εγώ είμαι έτοιμος άπειρες φορές να σφαγώ για σας (και δεν κάνω καμιά
χάρη, αλλά και οφειλή επιστρέφω, γιατί «ο ποιμένας ο καλός θυσιάζει τη ζωή
του για τα πρόβατα»),13 και
να σφαγώ άπειρες φορές και να αποκεφαλισθώ άπειρες φορές. Για μένα ο θάνατος
αυτός είναι προϋπόθεση αθανασίας, για μένα οι επιβουλές αυτές είναι αφορμή
ασφάλειας.
Μήπως λοιπόν για
χρήματα με επιβουλεύονται, για να λυπηθώ; Μήπως για σφάλματα, για να πονέσω;
Για τον έρωτα που έχω για σας˙ επειδή τα πάντα κάνω, για να μείνετε σε
ασφάλεια, για να μην εισχωρήσει κανείς στην ποίμνη, για να μείνει ακέραιο το
ποίμνιο. Η υπόθεση των αγώνων αυτών μου αρκεί για στεφάνι. Γιατί τι θα
πάθαινα για σας; Εσείς για μένα είστε συμπολίτες, εσείς για μένα πατέρες,
εσείς για μένα αδελφοί, εσείς για μένα τέκνα, εσείς για μένα μέλη, εσείς για
μένα σώμα, εσείς για μένα φως, ή καλύτερα και από το φως αυτό πιο αγαπητοί.
Γιατί τί τόσο μεγάλο μου χαρίζει η ακτίνα του ήλιου όσο η δική σας αγάπη; Η
ακτίνα με ωφελεί στην παρούσα ζωή, η δική σας όμως αγάπη μου πλέκει στεφάνι
για τη μέλλουσα ζωή. Και αυτά τα λέγω σε αυτιά ανθρώπων που ακούν˙ και τί
είναι πιο πρόθυμο ν’ ακούσει από τα δικά σας αυτιά; Τόσες ημέρες μείνατε
άγρυπνοι, και τίποτε δε σας λύγισε, ούτε το μάκρος του χρόνου σας έκαμε πιο
μαλακούς, ούτε οι φόβοι, ούτε οι απειλές˙ σ’ αυτά γίνατε γενναίοι. Και τί
λέγω, γίνατε; Αυτό που πάντοτε
επιθυμούσα, περιφρονήσατε τα βιοτικά πράγματα, αρνηθήκατε τη γη,
μεταφερθήκατε στον ουρανό˙ απαλλαχθήκατε από τα δεσμά του σώματος, αγωνίζεστε
για τη μακάρια εκείνη φιλοσοφία. Αυτά είναι για μένα στεφάνια, αυτά
παρηγοριά, αυτά ενθάρρυνση, αυτά είναι για μένα παρόρμηση, αυτά ζωή, αυτά
προϋπόθεση αθανασίας.
Αλλά βλέπω ότι
μερικοί προσπαθούν να με πείσουν με τις δικές μου διδασκαλίες να μείνω
ατάραχος. Γιατί πολλά ευνοϊκά οδηγούν στα αντίθετα, επειδή σ’ αυτούς που
φαινόμουν πως είμαι ζηλωτής έχω περιπέσει στη μοχθηρία τους. Άλλοι
καταργώντας κάθε τρόπο κερδίζουν τη νίκη με την αλλαγή των πραγμάτων˙ δεν
απειλούσαν, αλλά ήταν παρόντες. Είναι λοιπόν καιρός τώρα να πω για τη δική
μου θλίψη. Ο νόμος υπάρχει, άλλ’ ο νομοθέτης νικιέται. Τέκνα, μα την αγάπη
σας, βλέπω κάποια σκευωρία να μας πολεμάει και το Θεό να βρίζεται˙ βλέπω τον
αγώνα να σταματάει και τον αγωνοθέτη να λυπάται˙ βλέπω την πειστικότητα της
αλήθειας να μαραίνεται και τη σκευωρία να επικρατεί. Μου λέγουν ότι «έφαγες
και ύστερα βάπτισες». Αν το έκαμα αυτό να είμαι ανάθεμα, να μην αριθμηθώ στη
ρίζα των επισκόπων, να μη βρεθώ με τους αγγέλους, να μην αρέσω στο Θεό. Και
αν όμως έφαγα και ύστερα βάπτισα, δεν έκαμα κανένα άπρεπο πράγμα. Πρόσεχε με
ακρίβεια αυτό που λέγω, και δε θα σταματήσω να το λέγω. Γιατί για μένα το να
λέγω δεν είναι οκνηρία, ενώ για σας είναι ασφάλεια.
Άλλ’ ας
επιστρέψουμε στο θέμα μας. Λέγουν ότι έφαγα και βάπτισα. Ας καθαιρέσουν
λοιπόν τον Παύλο, γιατί μετά το δείπνο του χάρισε στο δεσμοφύλακα το
βάπτισμα. Τολμώ να πω, ας καθαιρέσουν και αυτόν τον Χριστό, γιατί μετά το
δείπνο χάρισε στους μαθητές την κοινωνία. Άλλ’ εύλογα αυτά για μας είναι
μεγάλα, αυτά είναι τα ευχάριστα της ειρήνης, αυτά είναι τα εγκώμια του λαού.
Δικό μου το στεφάνι, δικό σας ο καρπός. Αλλά γνωρίζετε, αγαπητοί, γιατί
θέλουν να με καθαιρέσουν. Γιατί δεν άπλωσα χαλιά, ούτε μεταξωτά ενδύματα ντύθηκα,
και γιατί δεν ενθάρρυνα τη λαιμαργία τους. Γιατί άνθησαν οι απόγονοι του
φιδιού, ακόμη επιζεί η γενεά της Ιεζάβελ, και ακόμη η χάρη συναγωνίζεται με
τον Ηλία.
Και ας φέρουμε,
σας παρακαλώ, στη μέση το θαυμαστό και πλούσιο κήρυκα της ζωής, εννοώ τον
Ιωάννη, το φτωχό, που δεν απόκτησε ούτε λυχνάρι, γιατί είχε τη λαμπάδα του
Χριστού. Αυτού το κεφάλι επιθύμησε η συλλειτουργός της Εύας, αυτή που έγινε
εμπόδιο στους αγίους, αυτή που καταδίωξε τους προφήτες, αυτή που κήρυξε την
πονηρή νηστεία, αυτή που γνώριζε καλά τον ομότιμο του ονόματος της οχιάς χορό
και χόρεψε στο γεύμα το άσκοπο. Δεν επιθύμησε ζωή, δεν επιθύμησε πολλά
χρήματα, ούτε αξίωμα βασιλείας, ούτε κάποια άλλη περιουσία. Αλλά πες μου,
άνθρωπε, τι επιθύμησε; Κεφάλι ανθρώπου. Και τι λέγω; Όχι μόνο ανθρώπου, αλλά
ευαγγελιστή. Αλλά δε νίκησε όταν πήρε το κεφάλι. Γιατί ζήτησε και έκοψε το
κεφάλι, και δέχθηκε γρήγορα την παράνομη επιθυμία της μέσα σε πιάτο. Βλέπε και
θαύμασε τη δύναμη του Θεού. Ο αθώος έκαμε αυστηρό έλεγχο, αποκεφαλίσθηκε.
Άλλ’ αυτός που αποκεφαλίστηκε είναι στα δεξιά του Χριστού, ενώ εκείνη δέχεται
την αναπόφευκτη κόλαση. Εκείνης πάλι το σπέρμα, ο απόγονος ο γεμάτος αγκάθια,
επιθυμεί και ενεργεί γρήγορα. Αλλά η Ηρωδιάδα ζητάει πάλι το κεφάλι του
Ιωάννη, στηριζόμενη όχι στο χορό που χορεύουμε με τα πόδια, αλλά στο χορό της
Μαρίας. Πάλι ο Ιωάννης φωνάζει και λέγει: «δε σου επιτρέπεται να έχεις τη
γυναίκα του αδελφού σου».14
Αλλά τι να πώ; Ο
παρών καιρός είναι για δάκρυα. Γιατί όλα φεύγουν γρήγορα στην περιφρόνηση,
και όλα τα κρίνει ο χρόνος. Το χρυσάφι δοξάζει τα πάντα. Αλλά φέρε μου τον
άγιο Δαβίδ που λέγει και βροντοφωνάζει, «αν τρέχει σαν ποτάμι το χρυσάφι, μην
προσκολλάτε την καρδιά σας σ’ αυτό».15 Πες μου όμως, ποιός ήταν αυτός που είπε
αυτό το λόγο; Δεν είχε το αξίωμα που βρισκόταν στην κορυφή της βασιλείας; Δεν
πρόσταζε με την βασιλική του εξουσία; Αλλά δεν έβλεπε για αρπαγή, δεν ήταν η
σκέψη του για την κατάργηση της ευσέβειας, ούτε φρόντιζε για θησαυρούς, αλλά
για τη συγκέντρωση στρατού. Ούτε έπαιρνε τη συγκατάθεση της γυναίκας του.
Αποφεύγετε λοιπόν, γυναίκες, τις ξένες συγκεντρώσεις, μη δίνετε στους άνδρες
σας κακή συμβουλή, αλλά προφυλλαχθείτε με αυτά που λέχθηκαν. Άραγε έσβησα τη
φλόγα σας; Άραγε ανακουφίστηκε η καρδιά σας; Αλλά γνωρίζω ότι θα ωφεληθείτε
οι θυγατέρες της Μαρίας, ενώ οι άλλες είναι χορτάτες χωρίς κρασί και μεθούν
με τη φιλαργυρία, όπως ο μακάριος Παύλος φωνάζει και κηρύττει λέγοντας˙ «ρίζα
όλων των κακών είναι η φιλαργυρία».16 Έτσι και οι ασύνετες
γυναίκες κλείνουν καλά τα αυτιά τους και αντί για σπόρο αγαθό γεννούν
αγκάθια.
Αλλά, σας
παρακαλώ, ας μη ρίξουμε εμείς το σπόρο μας επάνω στην πέτρα. Είμαστε χωράφι
του Χριστού, από τον οποίο ας ακούσουμε, «εύγε, δούλε αγαθέ, έλα μέσα στο
σπίτι μου»˙ να μη συμβεί να μας πει αντί για το λόγο αυτόν το «εύγε, δούλε
κακέ».17 Αλλά, σας παρακαλώ, ας λάμψει η συμπεριφορά σας μπροστά
στους ανθρώπους, ας μην καταστρέψουμε το αλάτι μας, άλλ’ ας δοξάσουμε, ας
ευχαριστήσουμε, οι πλούσιοι τον πλούσιο, οι φτωχοί το φιλάνθρωπο και
φιλόπτωχο Χριστό, οι δυνατοί το ισχυρό χέρι του. Και αυτά βέβαια για σας.
Ίσως όμως επιτρέπει ο Θεός να παθαίνω αυτά που σκέπτονται εναντίον μου, για
να με δοκιμάσει στις συμφορές. Γιατί στους κόπους έχει αποτεθεί οπωσδήποτε η
νίκη και τους αγώνες έχει ετοιμασθεί το στεφάνι. Γιατί και ο θεόπνευστος
Παύλος έλεγε˙ «το δρόμο τελείωσα, την πίστη τήρησα, και τώρα πια μου απομένει
το στεφάνι της δικαιοσύνης».18
Γι’ αυτό το στεφάνι να σας κρίνει άξιους ο Κύριος των όλων στους αιώνες.
Αμήν.
ΥΠΟΣΗΜΕΙΩΣΕΙΣ.
1. Φιλιπ. 1, 21.
2. Ψαλμ. 23, 1.
3. Α. Τιμ. 6,7.
4. Ματθ. 19, 5˙ 6.
5. Πράξ. 26, 14.
6. Α. Κορ. 10, 22.
7. Ψαλμ. 103, 32.
8. Ματθ. 24, 35.
9. Ματθ. 16, 18.
10. Ματθ. 18, 20.
11. Ματθ. 28, 20.
12. Ματθ. 6, 10.
13. Ιω. 10, 11.
14. Μάρκ. 6, 18.
15. Ψαλμ. 61, 11.
16. Α. Τιμ. 6, 10.
17. Ματθ. 25, 21˙ 26.
18. Β. Τιμ. 4, 7.
Η/Υ
επιμέλεια Σοφίας Μερκούρη.
|
.jpg)
