Ιεροί Κανόνες εκ του Πηδαλίου
ΚΑΝΩΝ ΜΕ', ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ
«Επίσκοπος, ή Πρεσβύτερος, ή Διάκονος αιρετικοίς συνευξάμενος, μόνον, αφοριζέσθω, ει δε επέτρεψεν αυτοίς, ως κληρικούς ενεργήσαι τι, καθαιρείσθω».
Ερμηνεία
Ο παρών Κανών διορίζει, ότι όποιος Επίσκοπος, ή Πρεσβύτερος, ή Διάκονος ήθελε συμπροσευχηθή μοναχά, αλλά όχι και να συλλειτουργήση με αιρετικούς ας αφορίζηται. Επειδή όποιος με τους αφωρισμένους συμπροσεύχηται (καθώς τοιούτοι είναι οι αιρετικοί), πρέπει να συναφορίζηται και αυτός, κατά τον Ι' των αυτών Αποστόλων. Ει δε και εσυγχώρησε εις τους αιρετικούς αυτούς να ενεργήσουν κανένα λειτούργημα, ωσάν κληρικοί, ας καθαίρηται, επειδή όποιος κληρικός συλλειτουργήσει με καθηρημένους (καθώς τοιούτοι είναι και οι αιρετικοί, κατά τον Β' και Δ' της Γ') συγκαθαιρείται και αυτός, κατά τον ΙΑ' των Αποστόλων. Πρέπει γαρ τους αιρετικούς να μισούμε και να αποστρεφώμεθα, αλλά όχι ποτέ και να συμπροσευχώμεθα με αυτούς ή να συγχωρούμεν εις αυτούς να ενεργήσουν τι εκκλησιαστικόν λειτούργημα, ή ως κληρικοί, ή ως ιερείς.
Συμφωνία
Ο δε ΞΕ' Αποστολικός λέγει, ότι όποιος εμβή εις συναγωγήν αιρετικών δια να προσευχηθή, κληρικός μεν ων, ας καθαίρηται, λαϊκός δε, ας αφορίζηται. Η δε εν Λαοδικεία, κατά μεν τον ΣΤ' αυτής, δεν συγχωρεί να εμβαίνουν οι αιρετικοί εις την εκκλησίαν, κατά δε τον ΛΒ' δεν πρέπει, λεγει να λαμβάνει τινάς τας παρά των αιρετικών ευλογίας, οι οποίες είναι αλογίες, και όχι ευλογίες, αλλά ουδέ πρέπει να συμπροσεύχηται τινάς με αιρετικούς ή σχισματικούς κατά τον ΛΓ' της αυτής. Ο δε ΛΔ' αναθεματίζει τους αφίνοντας τους μάρτυρας του Χριστού και πορευομένους εις τους ψευδομάρτυρας των αιρετικών. Ο δε Θ' Τιμοθέου δεν συγχωρεί να στέκονται παρόντες αιρετικοί εν τω καιρώ της Θείας Λειτουργίας, έξω μόνον αν υπόσχωνται να μετανοήσουν, και να αφήσουν την αίρεσιν. Αλλά και ο Θ' της εν Λαοδικεία αφορίζει τους Χριστιανούς όπου πηγαίνουν εις τα κοιμητήρια, ή μαρτύρια των αιρετικών δια να προσευχηθούν, ή χάριν ιατρείας των ασθενών αυτών. Αλλά ούτε πρέπει να συνεορτάζη κανείς Χριστιανός με τους αιρετικούς, ούτε να δέχηται τα παρ' αυτών πεμπόμενα εις αυτόν δώρα της εορτής των, κατά τον ΛΖ' της αυτής εν Λαοδικεία.
ΚΑΝΩΝ ΜΣΤ', ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ «Επίσκοπον, ή Πρεσβύτερον αιρετικών, δεξαμένους βάπτισμα, ή θυσίαν, καθαιρείσθαι προστάσσομεν, τις γαρ συμφώνησις Χριστώ προς Βελίαρ; Ή τις μερίς πιστώ μετά απίστους;»
Ερμηνεία
Οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί πρέπει να αποστρέφονται τους αιρετικούς, και τας των αιρετικών τελετάς. Μάλλον δε αυτοί, οι αιρετικοί δηλαδή πρέπει να ελέγχωνται και να νουθετώνται από τους Επισκόπους και Πρεσβυτέρους, μήπως ήθελαν καταλάβουν και επιστρέψουν από την πλάνην των. Δια τούτο ο παρών Κανών διορίζει ότι, όποιος Επίσκοπος, ή Πρεσβύτερος ήθελεν αποδεχθή ως ορθόν και αληθινόν το βάπτισμα των αιρετικών ή την παρ' αυτών προσαγομένην θυσίαν, ο τοιούτος, προστάζομεν να καθαιρεθή. Επειδή ποίαν συμφωνίαν έχει ο Χριστός με τον διάβολον; Ή ποίαν μερίδα έχει ο πιστός με τον άπιστον; Διότι εκείνοι όπου δέχονται τα παρά των αιρετικών, ή τα όμοια φρονήματα εκείνων έχουσι και αυτοί, ή το ολιγώτερον δεν έχουσι προθυμίαν να ελευθερώνουν αυτούς από την κακοδοξίαν των. Οι γαρ συνευδοκούντες εις τας εκείνων τελετάς, πώς δύνανται να ελέγξουσιν αυτούς δια να παραιτήσουν την κακόδοξον και πεπλανημένην των αίρεσιν;
ΚΑΝΩΝ ΞΕ', ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ
«Εί τις Κληρικός, ή Λαϊκος εισέλθοι εις συναγωγήν Ιουδαίων, ή αιρετικών προσεύξασθαι, και καθαιρείσθω, και αφοριζέσθω».
Ερμηνεία
Μέγα αμάρτημα λογιάζει ο παρών Κανών το να έμβη τινάς Χριστιανός μέσα εις συναγωγήν, ή αιρετικών, δια να προσευχηθή. Τις γαρ μερίς πιστώ μετά απίστου, κατά τον θείον Απόστολον; Διότι, <...> πόσω μάλλον παρανομεί ο Χριστιανός εκείνος όπου συμπροσεύχεται με τους σταυρωτάς του Χριστού; Αλλά και η των αιρετικών εκκλησία και σύναξις, ως εναντία φρονούσα εις τους Ορθοδόξους, δεν πρέπει να τιμάται, αλλά μάλλον να αποβάλληται. Όθεν και ο παρών Κανών διορίζεται, ότι, όποιος Κληρικός, ή Λαϊκός, ήθελεν έμβη μέσα εις συναγωγήν των Ιουδαίων, και αιρετικών χάριν προσευχής, ο μεν Κληρικός, ως μεγάλα αμαρτήσας, ας καθαίρηται εν ταυτώ, και ας αφορίζηται, ο δε λαϊκός, ας αφορίζηται μόνον. <...> Ή, ορθότερον, καθώς άλλοι ερμηνεύουσιν, ο μεν Κληρικός ο εις συναγωγήν Ιουδαίων, ή αιρετικών εισελθών δια να προσευχηθή, ας καθαίρηται, ο δε Λαϊκός ας αφορίζηται.
(Χωρίς λόγια... μόνο με θλίψη και προσευχή)
Δια την αντιγραφήν
π. Φώτιος Βεζύνιας