«Ἀδελφοί, πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐκ ἐγὼ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος» (Α΄ Κορ. 6,12)
ΧΑΙΡΩ, ἀγαπητοί μου, ποὺ ὁ Κύριος μὲ ἀξιώνει νὰ ἐπικοινωνήσω μαζί σας.
Τί νὰ κηρύξω; δικά μου λόγια; Δὲν ἔχουν ἀξία. Θὰ κηρύξω τὰ λόγια Ἐκείνου ποὺ εἶπε· «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι» (Ματθ. 24,35).
Σήμερα, Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου, ὡς εὐαγγέλιο διαβάζεται ἡ ὡραιότερη παραβολὴ τοῦ Κυρίου, ποὺ εἶνε ἡ καρδιὰ τοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ δὲ ἀπόστολος εἶνε μία περικοπὴ ἀπὸ τὴν Πρώτη πρὸς Κορινθίους ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Τόσο τὸ εὐαγγέλιο ὅσο καὶ ὁ ἀπόστολος ἀναφέρουν μία σοβαρὴ ἁμαρτία, τὴν πορνεία (Λουκ. 15,30. Α΄ Κορ. 6,13-18), ποὺ δυστυχῶς στὴν ἐποχή μας ἔχει μεγάλη διάδοσι. Ἀλλὰ ἐγὼ δὲν θὰ μιλήσω τώρα γιὰ τὴν πορνεία· θὰ μιλήσω γιὰ μία ἄλλη ἁμαρτία πού, ἐνῷ εἶνε κι αὐτὴ σοβαρή, ἐν τούτοις τὴν παραβλέπουμε· θὰ μιλήσω τώρα γιὰ τὴ γαστριμαργία, ἡ ὁποία τροφοδοτεῖ τὴν πορνεία. Ὅπως μιὰ φωτιὰ φουντώνει ὅταν τῆς ῥίχνῃς πετρέλαιο ἢ βενζίνα, ἔτσι καὶ ἡ γαστριμαργία ἐξάπτει τὴν πορνεία. Γι᾽ αὐτὴν θὰ πῶ λίγα λόγια μὲ ἀφορμὴ τὸ χωρίο τοῦ σημερινοῦ ἀποστόλου ποὺ λέει «Πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐκ ἐγὼ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος» (Α΄ Κορ. 6,12).
Οἱ φιλόσοφοι, ἀγαπητοί μου, διαιροῦν τὰ πράγματα σὲ δύο κατηγορίες. Στὴ μία κατατάσσουν τὰ ἀπηγορευμένα, ἐκεῖνα ποὺ ἀπαγορεύονται ἀπολύτως, ὅπως εἶνε λ.χ. ἡ κλοπή, ἡ πορνεία, ἡ μοιχεία, ὁ φόνος. Στὴν ἄλλη κατατάσσουν ἐκεῖνα ποὺ χαρακτηρίζονται ὡς ἀδιάφορα, διότι ἔτσι φαίνονται ἐκ πρώτης ὄψεως. Σ᾽ αὐτὰ ἀνήκει καὶ ἡ τροφή. Δὲν μπορεῖς δηλαδὴ νὰ πῇς σὲ κάποιον, Ἀπαγορεύεται νὰ φᾷς, ἁμαρτάνεις. Ἡ τροφὴ εἶνε μία φυσικὴ ἀνάγκη, ποὺ ἔχουν ὅλα τὰ ὄντα τῆς ζωικῆς κλίμακος. Καὶ Μέγας Ἀντώνιος νὰ γίνῃς καὶ νὰ πᾷς στὴν ἔρημο ἢ στὸ Ἅγιο Ὄρος, ἔχεις ἀνάγκη ἀπὸ λίγη ἔστω τροφή, δὲν μπορεῖς νὰ ζήσῃς χωρὶς αὐτήν. Ἔτσι τὰ ὥρισε ὁ Θεός.
Δὲν σοῦ ἀπηγόρευσε λοιπὸν κανεὶς νὰ φᾷς. Ἀλλὰ ὡς λογικὸ ὂν πρέπει νὰ σκεφθῇς· Μὲ συμφέρει νὰ φάω ὁ,τιδήποτε καὶ ὁσοδήποτε; Ὄχι βεβαίως. Ὑπάρχουν κάποιοι ὅροι καὶ ὅρια, ἂν θέλουμε νὰ μὴ βλάψουμε τὴν ὑγεία. Αὐτὸ τονίζει σήμερα καὶ ὁ ἀπόστολος· μέτρο στὸ φαγητό. Δηλαδή, μὴν τρῶς περισσότερο ἀπ᾽ ὅ,τι πρέπει καὶ πέρα ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ ἐπιτρέπει ἡ δίαιτα τοῦ σώματος. Ἐκεῖνο τὸ ἐπὶ πλέον δὲν εἶνε οὔτε ὑγιεινὸ οὔτε εὐλογημένο. Σοφὰ λόγια ἔλεγε ἐπάνω στὸ θέμα αὐτὸ ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Σὲ φτάνουν, λέει, ἑκατὸ δράμια ψωμί; Νὰ τὸ φᾷς, εὐλογημένο νά ᾽νε. Ἔφαγες δέκα δράμια παραπάνω; Εἶνε ἁμαρτία. Ἐκεῖνο ποὺ περισσεύει δὲν εἶνε δικό σου, εἶνε τοῦ φτωχοῦ συνανθρώπου. Ὅταν κάθεσαι λοιπὸν στὸ τραπέζι κ᾽ εἶνε στρωμένο μὲ ὅλα τ᾽ ἀγαθά, φάε τὸ ἱκανόν, ἀλλὰ μὴ λησμονεῖς ὅτι, τὴν ὥρα ποὺ ἐσὺ τρῶς, χιλιάδες ἄνθρωποι ἰδίως στὴν Ἀφρικὴ καὶ στὴν Ἀσία πεινοῦν. Δὲν μπορεῖ ἐσὺ νὰ τρῶς πέρα τοῦ μέτρου, κι ὁ ἀδελφός σου νὰ πεθαίνῃ ἀπὸ τὴν πεῖνα. Εἶνε ἁμαρτία.
Νὰ ἔχῃς λοιπὸν μέτρο στὸ φαγητό. Μέτρο ἐπίσης στὸ ποτό. Δὲν σοῦ ἀπαγορεύει κανεὶς νὰ πιῇς. Ὁ Θεὸς φύτεψε τὰ ἀμπέλια· καὶ ἐὰν δὲν ὑπῆρχαν αὐτά, δὲν θὰ ὑπῆρχε κρασί. Νὰ πιῇς κρασί, ἕνα – δυὸ ποτήρια. Ἀλλ᾽ ὅταν δὲν ἔχῃς μέτρο καὶ πίνῃς συνεχῶς καὶ μοιάζῃς μ᾽ ἐκεῖνο τὸν ποιητὴ ποὺ ὠνειρευόταν «νά ᾽ταν ἡ θάλασσα κρασὶ …κ᾽ οἱ βάρκες κρασοπότηρα», ὅταν φτάνῃς στὸ σημεῖο αὐτό, τότε πλέον φεύγεις ἀπὸ τὰ ὅρια, εἶσαι ὑπερβολικός.
Γι᾽ αὐτὸ ὁ ἀπόστολος λέει· Πρόσεχε καλά, νὰ μὴ δουλωθῇς καὶ σ᾽ ἐξουσιάσῃ κανείς. Καὶ ἐν προκειμένῳ αὐτὸ ἰσχύει γιὰ τὴν κοιλιά. Ὅταν σ᾽ ἐξουσιάσῃ ἡ κοιλιά, γίνεσαι δοῦλος καὶ κοντὰ στὰ ἄλλα σκάβεις ὅπως λέμε τὸν τάφο σου μὲ τὰ πιρούνια καὶ τὰ κουτάλια, προκαλεῖς δηλαδὴ τὸ θάνατο. Διότι πράγματι ἀπὸ τὴν κατάχρησι τῶν τροφῶν προέρχεται ἕνα πλῆθος ἀσθενειῶν καὶ ἡ ζωὴ συντομεύεται. Σήμερα λοιπὸν ὁ ἀπόστολος τονίζει· Προσέξτε καλά· νὰ φᾶτε, νὰ πιῆτε, ἀλλὰ μὲ μέτρο, σὰν λογικὰ ὄντα.
Ἡ γαστριμαργία εἶνε ἁμαρτία, μία ἀπὸ τὶς θανάσιμες ἁμαρτίες. Οἱ γαστρίμαργοι ῥητὸ ἔχουν τὸ «Φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν» (᾿Ησ. 22,13. Α´ Κορ. 15,32)· στὸ βάθος εἶνε ὑλισταὶ καὶ ἄπιστοι. Σύμβολο τῆς γαστριμαργίας εἶνε ὁ χοῖρος, τὸ ἀκάθαρτο ζῷο ποὺ ἀναφέρει καὶ τὸ εὐαγγέλιο σήμερα (βλ. Λουκ. 15,15-16), ποὺ εἶνε ἀδηφάγος καὶ τρώει συνεχῶς. Μὴ γίνεσαι λοιπὸν σὰν τὸ κτῆνος· βάλε μέτρο στὸν ἑαυτό σου.
Ἡ γαστριμαργία ἔχει καὶ κοινωνικὲς καὶ ἐθνικὲς ἐπιπτώσεις. Εἶνε μία ἀπὸ τὶς αἰτίες ποὺ δὲν γεννιῶνται παιδιά, αἰτία δηλαδὴ τοῦ δημογραφικοῦ μας προβλήματος. Μὴ σᾶς φανῇ παράξενο· στὰ παιδικά μας χρόνια τὸ ψωμὶ ἦταν μπομπότα – τέτοιο τρώγαμε στὸ χωριό μας. Πολύτεκνες ἦταν οἱ οἰκογένειες. Ἡ μάνα ζύμωνε καὶ ἔψηνε στὸ δικό της φοῦρνο. Ἡ γιαγιὰ μᾶς φώναζε· Ἐλᾶτε, παιδιά, νὰ φᾶτε. Ἔβαζε στὸ τραπέζι τὸ κριθαρένιο ψωμί, ἔκανε τὸ σταυρό της, τό ᾽κοβε σὰν ἀντίδωρο καὶ ἔλεγε· Προσέξτε, παιδιά μου, μὴν πέσῃ κάτω ψίχουλο· κάθε ψίχουλο εἶν᾽ ὁ Χριστός… Κ᾽ ἔτρωγαν τὰ φτωχὰ παιδιὰ τὸ κριθάρινο ψωμὶ μὲ κρεμμύδι καὶ ἐλιά, κ᾽ ἦταν ὑγιέστατα, μὲ μάγουλα σὰν παπαροῦνες. Δὲν τὸ λέω ἐγώ, τὸ λένε αὐτοὶ ποὺ ἐρευνοῦν τὰ πράγματα· ὅσο τρώει τώρα ἕνα παιδί, ἔτρωγαν ἄλλοτε πέντε. Γι᾽ αὐτὸ τὰ πέντε ἔγιναν πλέον ἕνα! Κι αὐτὸ τὸ ἕνα τὸ μυαλό του τό ᾽χει στὸ ψυγεῖο. Τὸ ἀποτέλεσμα; Ἐμένα ρωτᾶτε; Παιδιατρικὸ συνέδριο στὴν Ἀθήνα ἀνακοίνωσε, ὅτι γιὰ πρώτη φορὰ στὴν Ἑλλάδα παρουσιάστηκαν παιδικὲς καρδιοπάθειες. Οἱ γέροντες ἔχουμε καρδιὰ βεβαρημένη, ἀλλὰ τοῦ παιδιοῦ ἡ καρδιὰ εἶνε ἀκόμη γερή, κινεῖται σὰν τὸ λάστιχο. Οἱ καρδιοπάθειες στὰ παιδιὰ προκλήθηκαν ἀπ᾽ τὸ πολὺ φαΐ· ἐνῷ τὰ παλιὰ τὰ χρόνια τὰ φτωχὰ παιδιὰ τῶν πολυτέκνων ἦταν ῥοδοκόκκινα. Κ᾽ ἐκεῖνα τὰ παιδιά, ποὺ μεγάλωσαν μὲ τὴ μπομπότα, πῆραν τότε τὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὴ Μελούνα καὶ τὴν πῆγαν μέχρι τὴν Ἄγκυρα. Κακομαθημένα σήμερα, κακοαναθρεμμένα παιδιά, ἐνῷ ὁ στρατὸς τοὺς παρέχει ἄριστο συσσίτιο, ἐν τούτοις δὲν ἱκανοποιοῦνται, δὲν ἔχουν ἀντοχή, τὰ βλέπεις καὶ αὐτοκτονοῦν. Δὲν εἶνε λοιπὸν ἡ γαστριμαργία ἕνα μικρὸ ἁμάρτημα· ἔχει μεγάλες συνέπειες.
Ζοῦμε, ἀγαπητοί μου, σ᾽ ἕναν αἰῶνα ποὺ τὸν χαρακτηρίζει ἡ σπατάλη· στὸ φαγητό, στὸ ποτό, στὰ ροῦχα, στὰ ἔπιπλα, στὴ διασκέδασι, στὰ ταξίδια, παντοῦ. Ἰλιγγιώδη ποσὰ δαπανῶνται. Οἱ οἰκονομολόγοι ὠνόμασαν τὴν κοινωνία αὐτὴ καταναλωτικὴ κοινωνία. Δόγμα τοῦ καταναλωτισμοῦ εἶνε· ὅσο περισσότερα ξοδεύεις, τόσο ἀνώτερο ἐπίπεδο ζωῆς ἔχεις! Καὶ ἐνῷ τὰ ὄντως ἀναγκαῖα εἶνε λίγα, μὲ τὴ διαφήμισι ἔγιναν ἀναγκαῖα πολλὰ περιττά. Ὁ Σωκράτης εἶπε· Ὅσο λιγώτερες ἀνάγκες ἔχει κανείς, τόσο περισσότερο πλησιάζει στὸ θεῖον· διότι τὸ θεῖον εἶνε ἀνενδεές, δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τίποτα. Γι᾽ αὐτὸ γιὰ τὴν κοιλιὰ καὶ τὰ φαγώσιμα ὁ σημερινὸς ἀπόστολος λέει· «ὁ Θεὸς καὶ ταύτην καὶ ταῦτα καταργήσει» (Α΄ Κορ. 6,13).
Ξοδεύουν οἱ θεωρούμενοι ἀνεπτυγμένοι λαοί, κι ὅσοι δὲν ξοδεύουν θεωροῦνται ὑποανάπτυκτοι. Τὸ ἀποτέλεσμα ὅμως εἶνε ἡ χρεωκοπία, ἐνῷ λαοὶ ποὺ ζοῦν μὲ λιτότητα προοδεύουν. Παράδειγμα οἱ Ἰάπωνες. Ἡ Ἀμερικὴ τοὺς νίκησε μὲ τὴν ἀτομικὴ βόμβα· καὶ τώρα ἡ Ἰαπωνία νικᾷ τὴν Ἀμερικὴ μὲ τὴν ὀλιγάρκεια καὶ τὴν ἐργατικότητα. Διότι ὅσο τρώει ἕνας Ἀμερικᾶνος φθάνει γιὰ νὰ φᾶνε πέντε Γιαπωνέζοι. Ὦ Παῦλε ἀπόστολε, τί σοφὰ λόγια εἶπες!
Φωνάζει ἡ Ἐκκλησία μας, μὰ ποιός ἀκούει; Μιὰ περίοδος μεγάλης σπατάλης εἶνε ἡ περίοδος τῶν ἀπόκρεων. Ἑκατομμύρια σπαταλῶνται γιὰ τὸ διάβολο, σὲ φαγοπότια, διασκεδάσεις, μέθες καὶ κραιπάλες. Τὸ ἀποτέλεσμα; Ἐμένα ρωτᾶτε; Διαβάστε τὸ Εὐαγγέλιο. Τὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο λέει, ὅτι ὡς ἀποτέλεσμα τῆς σπατάλης ἔρχεται ἡ πεῖνα. Σπάταλος ἦταν ὁ ἄσωτος υἱός· κι ἀφοῦ ἔφαγε τὴν περιουσία του «μετὰ πορνῶν» (Λουκ. 15,30), στὸ τέλος πείνασε κ᾽ ἔτρωγε τὰ χαρούπια τῶν χοίρων. Ἡ σημερινὴ κοινωνία σπαταλᾷ συνεχῶς σὲ διασκεδάσεις, κι ὅταν βγῇ ὁ ἔρανος τῆς Ἀγάπης ῥίχνει δεκάρες. Ὅπως πείνασε ὁ ἄσωτος, ἔτσι θὰ τιμωρηθῇ κι αὐτή. Ἐγὼ εἶμαι γέρος καὶ θὰ πεθάνω, ἀλλὰ σᾶς τὸ λέω· ἔρχεται «λιμός», πεῖνα (ἔ.ἀ. 15,14)· θὰ πραγματοποιηθῇ ἡ προφητεία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ «μιὰ φούχτα ἀλεύρι μιὰ φούχτα χρυσάφι». Καὶ κοντὰ στὸ λιμὸ ἔρχεται καὶ νέα ἀσθένεια, χειρότερη ἀπὸ τὸν καρκίνο· τὸ ἔιτζ…
Θέλω νὰ ἐλπίζω ὅτι θὰ μ᾽ ἀκούσετε καὶ θὰ ζήσετε ὡς Χριστιανοί, μακριὰ ἀπὸ καρναβάλια, νυκτερινὰ κέντρα, μοιχεῖες, πορνεῖες. Τότε θά ᾽χετε τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Εὔχομαι διὰ πρεσβειῶν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου νὰ ἑορτάσετε τὸ Τριῴδιο καὶ νὰ φθάσετε τὴ μεγάλη καὶ ἔνδοξο ἡμέρα τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου· ἀμήν.
† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρινης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναο Ἁγ. Κωνσταντίνου & Ἑλένης Ἀμυνταίου 7-2-1988)
Τί νὰ κηρύξω; δικά μου λόγια; Δὲν ἔχουν ἀξία. Θὰ κηρύξω τὰ λόγια Ἐκείνου ποὺ εἶπε· «Ὁ οὐρανὸς καὶ ἡ γῆ παρελεύσονται, οἱ δὲ λόγοι μου οὐ μὴ παρέλθωσι» (Ματθ. 24,35).
Σήμερα, Κυριακὴ τοῦ Ἀσώτου, ὡς εὐαγγέλιο διαβάζεται ἡ ὡραιότερη παραβολὴ τοῦ Κυρίου, ποὺ εἶνε ἡ καρδιὰ τοῦ Εὐαγγελίου. Ὁ δὲ ἀπόστολος εἶνε μία περικοπὴ ἀπὸ τὴν Πρώτη πρὸς Κορινθίους ἐπιστολὴ τοῦ ἀποστόλου Παύλου. Τόσο τὸ εὐαγγέλιο ὅσο καὶ ὁ ἀπόστολος ἀναφέρουν μία σοβαρὴ ἁμαρτία, τὴν πορνεία (Λουκ. 15,30. Α΄ Κορ. 6,13-18), ποὺ δυστυχῶς στὴν ἐποχή μας ἔχει μεγάλη διάδοσι. Ἀλλὰ ἐγὼ δὲν θὰ μιλήσω τώρα γιὰ τὴν πορνεία· θὰ μιλήσω γιὰ μία ἄλλη ἁμαρτία πού, ἐνῷ εἶνε κι αὐτὴ σοβαρή, ἐν τούτοις τὴν παραβλέπουμε· θὰ μιλήσω τώρα γιὰ τὴ γαστριμαργία, ἡ ὁποία τροφοδοτεῖ τὴν πορνεία. Ὅπως μιὰ φωτιὰ φουντώνει ὅταν τῆς ῥίχνῃς πετρέλαιο ἢ βενζίνα, ἔτσι καὶ ἡ γαστριμαργία ἐξάπτει τὴν πορνεία. Γι᾽ αὐτὴν θὰ πῶ λίγα λόγια μὲ ἀφορμὴ τὸ χωρίο τοῦ σημερινοῦ ἀποστόλου ποὺ λέει «Πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐ πάντα συμφέρει· πάντα μοι ἔξεστιν, ἀλλ᾽ οὐκ ἐγὼ ἐξουσιασθήσομαι ὑπό τινος» (Α΄ Κορ. 6,12).
Οἱ φιλόσοφοι, ἀγαπητοί μου, διαιροῦν τὰ πράγματα σὲ δύο κατηγορίες. Στὴ μία κατατάσσουν τὰ ἀπηγορευμένα, ἐκεῖνα ποὺ ἀπαγορεύονται ἀπολύτως, ὅπως εἶνε λ.χ. ἡ κλοπή, ἡ πορνεία, ἡ μοιχεία, ὁ φόνος. Στὴν ἄλλη κατατάσσουν ἐκεῖνα ποὺ χαρακτηρίζονται ὡς ἀδιάφορα, διότι ἔτσι φαίνονται ἐκ πρώτης ὄψεως. Σ᾽ αὐτὰ ἀνήκει καὶ ἡ τροφή. Δὲν μπορεῖς δηλαδὴ νὰ πῇς σὲ κάποιον, Ἀπαγορεύεται νὰ φᾷς, ἁμαρτάνεις. Ἡ τροφὴ εἶνε μία φυσικὴ ἀνάγκη, ποὺ ἔχουν ὅλα τὰ ὄντα τῆς ζωικῆς κλίμακος. Καὶ Μέγας Ἀντώνιος νὰ γίνῃς καὶ νὰ πᾷς στὴν ἔρημο ἢ στὸ Ἅγιο Ὄρος, ἔχεις ἀνάγκη ἀπὸ λίγη ἔστω τροφή, δὲν μπορεῖς νὰ ζήσῃς χωρὶς αὐτήν. Ἔτσι τὰ ὥρισε ὁ Θεός.
Δὲν σοῦ ἀπηγόρευσε λοιπὸν κανεὶς νὰ φᾷς. Ἀλλὰ ὡς λογικὸ ὂν πρέπει νὰ σκεφθῇς· Μὲ συμφέρει νὰ φάω ὁ,τιδήποτε καὶ ὁσοδήποτε; Ὄχι βεβαίως. Ὑπάρχουν κάποιοι ὅροι καὶ ὅρια, ἂν θέλουμε νὰ μὴ βλάψουμε τὴν ὑγεία. Αὐτὸ τονίζει σήμερα καὶ ὁ ἀπόστολος· μέτρο στὸ φαγητό. Δηλαδή, μὴν τρῶς περισσότερο ἀπ᾽ ὅ,τι πρέπει καὶ πέρα ἀπὸ ἐκεῖνα ποὺ ἐπιτρέπει ἡ δίαιτα τοῦ σώματος. Ἐκεῖνο τὸ ἐπὶ πλέον δὲν εἶνε οὔτε ὑγιεινὸ οὔτε εὐλογημένο. Σοφὰ λόγια ἔλεγε ἐπάνω στὸ θέμα αὐτὸ ὁ ἅγιος Κοσμᾶς ὁ Αἰτωλός. Σὲ φτάνουν, λέει, ἑκατὸ δράμια ψωμί; Νὰ τὸ φᾷς, εὐλογημένο νά ᾽νε. Ἔφαγες δέκα δράμια παραπάνω; Εἶνε ἁμαρτία. Ἐκεῖνο ποὺ περισσεύει δὲν εἶνε δικό σου, εἶνε τοῦ φτωχοῦ συνανθρώπου. Ὅταν κάθεσαι λοιπὸν στὸ τραπέζι κ᾽ εἶνε στρωμένο μὲ ὅλα τ᾽ ἀγαθά, φάε τὸ ἱκανόν, ἀλλὰ μὴ λησμονεῖς ὅτι, τὴν ὥρα ποὺ ἐσὺ τρῶς, χιλιάδες ἄνθρωποι ἰδίως στὴν Ἀφρικὴ καὶ στὴν Ἀσία πεινοῦν. Δὲν μπορεῖ ἐσὺ νὰ τρῶς πέρα τοῦ μέτρου, κι ὁ ἀδελφός σου νὰ πεθαίνῃ ἀπὸ τὴν πεῖνα. Εἶνε ἁμαρτία.
Νὰ ἔχῃς λοιπὸν μέτρο στὸ φαγητό. Μέτρο ἐπίσης στὸ ποτό. Δὲν σοῦ ἀπαγορεύει κανεὶς νὰ πιῇς. Ὁ Θεὸς φύτεψε τὰ ἀμπέλια· καὶ ἐὰν δὲν ὑπῆρχαν αὐτά, δὲν θὰ ὑπῆρχε κρασί. Νὰ πιῇς κρασί, ἕνα – δυὸ ποτήρια. Ἀλλ᾽ ὅταν δὲν ἔχῃς μέτρο καὶ πίνῃς συνεχῶς καὶ μοιάζῃς μ᾽ ἐκεῖνο τὸν ποιητὴ ποὺ ὠνειρευόταν «νά ᾽ταν ἡ θάλασσα κρασὶ …κ᾽ οἱ βάρκες κρασοπότηρα», ὅταν φτάνῃς στὸ σημεῖο αὐτό, τότε πλέον φεύγεις ἀπὸ τὰ ὅρια, εἶσαι ὑπερβολικός.
Γι᾽ αὐτὸ ὁ ἀπόστολος λέει· Πρόσεχε καλά, νὰ μὴ δουλωθῇς καὶ σ᾽ ἐξουσιάσῃ κανείς. Καὶ ἐν προκειμένῳ αὐτὸ ἰσχύει γιὰ τὴν κοιλιά. Ὅταν σ᾽ ἐξουσιάσῃ ἡ κοιλιά, γίνεσαι δοῦλος καὶ κοντὰ στὰ ἄλλα σκάβεις ὅπως λέμε τὸν τάφο σου μὲ τὰ πιρούνια καὶ τὰ κουτάλια, προκαλεῖς δηλαδὴ τὸ θάνατο. Διότι πράγματι ἀπὸ τὴν κατάχρησι τῶν τροφῶν προέρχεται ἕνα πλῆθος ἀσθενειῶν καὶ ἡ ζωὴ συντομεύεται. Σήμερα λοιπὸν ὁ ἀπόστολος τονίζει· Προσέξτε καλά· νὰ φᾶτε, νὰ πιῆτε, ἀλλὰ μὲ μέτρο, σὰν λογικὰ ὄντα.
Ἡ γαστριμαργία εἶνε ἁμαρτία, μία ἀπὸ τὶς θανάσιμες ἁμαρτίες. Οἱ γαστρίμαργοι ῥητὸ ἔχουν τὸ «Φάγωμεν καὶ πίωμεν, αὔριον γὰρ ἀποθνῄσκομεν» (᾿Ησ. 22,13. Α´ Κορ. 15,32)· στὸ βάθος εἶνε ὑλισταὶ καὶ ἄπιστοι. Σύμβολο τῆς γαστριμαργίας εἶνε ὁ χοῖρος, τὸ ἀκάθαρτο ζῷο ποὺ ἀναφέρει καὶ τὸ εὐαγγέλιο σήμερα (βλ. Λουκ. 15,15-16), ποὺ εἶνε ἀδηφάγος καὶ τρώει συνεχῶς. Μὴ γίνεσαι λοιπὸν σὰν τὸ κτῆνος· βάλε μέτρο στὸν ἑαυτό σου.
Ἡ γαστριμαργία ἔχει καὶ κοινωνικὲς καὶ ἐθνικὲς ἐπιπτώσεις. Εἶνε μία ἀπὸ τὶς αἰτίες ποὺ δὲν γεννιῶνται παιδιά, αἰτία δηλαδὴ τοῦ δημογραφικοῦ μας προβλήματος. Μὴ σᾶς φανῇ παράξενο· στὰ παιδικά μας χρόνια τὸ ψωμὶ ἦταν μπομπότα – τέτοιο τρώγαμε στὸ χωριό μας. Πολύτεκνες ἦταν οἱ οἰκογένειες. Ἡ μάνα ζύμωνε καὶ ἔψηνε στὸ δικό της φοῦρνο. Ἡ γιαγιὰ μᾶς φώναζε· Ἐλᾶτε, παιδιά, νὰ φᾶτε. Ἔβαζε στὸ τραπέζι τὸ κριθαρένιο ψωμί, ἔκανε τὸ σταυρό της, τό ᾽κοβε σὰν ἀντίδωρο καὶ ἔλεγε· Προσέξτε, παιδιά μου, μὴν πέσῃ κάτω ψίχουλο· κάθε ψίχουλο εἶν᾽ ὁ Χριστός… Κ᾽ ἔτρωγαν τὰ φτωχὰ παιδιὰ τὸ κριθάρινο ψωμὶ μὲ κρεμμύδι καὶ ἐλιά, κ᾽ ἦταν ὑγιέστατα, μὲ μάγουλα σὰν παπαροῦνες. Δὲν τὸ λέω ἐγώ, τὸ λένε αὐτοὶ ποὺ ἐρευνοῦν τὰ πράγματα· ὅσο τρώει τώρα ἕνα παιδί, ἔτρωγαν ἄλλοτε πέντε. Γι᾽ αὐτὸ τὰ πέντε ἔγιναν πλέον ἕνα! Κι αὐτὸ τὸ ἕνα τὸ μυαλό του τό ᾽χει στὸ ψυγεῖο. Τὸ ἀποτέλεσμα; Ἐμένα ρωτᾶτε; Παιδιατρικὸ συνέδριο στὴν Ἀθήνα ἀνακοίνωσε, ὅτι γιὰ πρώτη φορὰ στὴν Ἑλλάδα παρουσιάστηκαν παιδικὲς καρδιοπάθειες. Οἱ γέροντες ἔχουμε καρδιὰ βεβαρημένη, ἀλλὰ τοῦ παιδιοῦ ἡ καρδιὰ εἶνε ἀκόμη γερή, κινεῖται σὰν τὸ λάστιχο. Οἱ καρδιοπάθειες στὰ παιδιὰ προκλήθηκαν ἀπ᾽ τὸ πολὺ φαΐ· ἐνῷ τὰ παλιὰ τὰ χρόνια τὰ φτωχὰ παιδιὰ τῶν πολυτέκνων ἦταν ῥοδοκόκκινα. Κ᾽ ἐκεῖνα τὰ παιδιά, ποὺ μεγάλωσαν μὲ τὴ μπομπότα, πῆραν τότε τὴν Ἑλλάδα ἀπὸ τὴ Μελούνα καὶ τὴν πῆγαν μέχρι τὴν Ἄγκυρα. Κακομαθημένα σήμερα, κακοαναθρεμμένα παιδιά, ἐνῷ ὁ στρατὸς τοὺς παρέχει ἄριστο συσσίτιο, ἐν τούτοις δὲν ἱκανοποιοῦνται, δὲν ἔχουν ἀντοχή, τὰ βλέπεις καὶ αὐτοκτονοῦν. Δὲν εἶνε λοιπὸν ἡ γαστριμαργία ἕνα μικρὸ ἁμάρτημα· ἔχει μεγάλες συνέπειες.
Ζοῦμε, ἀγαπητοί μου, σ᾽ ἕναν αἰῶνα ποὺ τὸν χαρακτηρίζει ἡ σπατάλη· στὸ φαγητό, στὸ ποτό, στὰ ροῦχα, στὰ ἔπιπλα, στὴ διασκέδασι, στὰ ταξίδια, παντοῦ. Ἰλιγγιώδη ποσὰ δαπανῶνται. Οἱ οἰκονομολόγοι ὠνόμασαν τὴν κοινωνία αὐτὴ καταναλωτικὴ κοινωνία. Δόγμα τοῦ καταναλωτισμοῦ εἶνε· ὅσο περισσότερα ξοδεύεις, τόσο ἀνώτερο ἐπίπεδο ζωῆς ἔχεις! Καὶ ἐνῷ τὰ ὄντως ἀναγκαῖα εἶνε λίγα, μὲ τὴ διαφήμισι ἔγιναν ἀναγκαῖα πολλὰ περιττά. Ὁ Σωκράτης εἶπε· Ὅσο λιγώτερες ἀνάγκες ἔχει κανείς, τόσο περισσότερο πλησιάζει στὸ θεῖον· διότι τὸ θεῖον εἶνε ἀνενδεές, δὲν ἔχει ἀνάγκη ἀπὸ τίποτα. Γι᾽ αὐτὸ γιὰ τὴν κοιλιὰ καὶ τὰ φαγώσιμα ὁ σημερινὸς ἀπόστολος λέει· «ὁ Θεὸς καὶ ταύτην καὶ ταῦτα καταργήσει» (Α΄ Κορ. 6,13).
Ξοδεύουν οἱ θεωρούμενοι ἀνεπτυγμένοι λαοί, κι ὅσοι δὲν ξοδεύουν θεωροῦνται ὑποανάπτυκτοι. Τὸ ἀποτέλεσμα ὅμως εἶνε ἡ χρεωκοπία, ἐνῷ λαοὶ ποὺ ζοῦν μὲ λιτότητα προοδεύουν. Παράδειγμα οἱ Ἰάπωνες. Ἡ Ἀμερικὴ τοὺς νίκησε μὲ τὴν ἀτομικὴ βόμβα· καὶ τώρα ἡ Ἰαπωνία νικᾷ τὴν Ἀμερικὴ μὲ τὴν ὀλιγάρκεια καὶ τὴν ἐργατικότητα. Διότι ὅσο τρώει ἕνας Ἀμερικᾶνος φθάνει γιὰ νὰ φᾶνε πέντε Γιαπωνέζοι. Ὦ Παῦλε ἀπόστολε, τί σοφὰ λόγια εἶπες!
Φωνάζει ἡ Ἐκκλησία μας, μὰ ποιός ἀκούει; Μιὰ περίοδος μεγάλης σπατάλης εἶνε ἡ περίοδος τῶν ἀπόκρεων. Ἑκατομμύρια σπαταλῶνται γιὰ τὸ διάβολο, σὲ φαγοπότια, διασκεδάσεις, μέθες καὶ κραιπάλες. Τὸ ἀποτέλεσμα; Ἐμένα ρωτᾶτε; Διαβάστε τὸ Εὐαγγέλιο. Τὸ σημερινὸ Εὐαγγέλιο λέει, ὅτι ὡς ἀποτέλεσμα τῆς σπατάλης ἔρχεται ἡ πεῖνα. Σπάταλος ἦταν ὁ ἄσωτος υἱός· κι ἀφοῦ ἔφαγε τὴν περιουσία του «μετὰ πορνῶν» (Λουκ. 15,30), στὸ τέλος πείνασε κ᾽ ἔτρωγε τὰ χαρούπια τῶν χοίρων. Ἡ σημερινὴ κοινωνία σπαταλᾷ συνεχῶς σὲ διασκεδάσεις, κι ὅταν βγῇ ὁ ἔρανος τῆς Ἀγάπης ῥίχνει δεκάρες. Ὅπως πείνασε ὁ ἄσωτος, ἔτσι θὰ τιμωρηθῇ κι αὐτή. Ἐγὼ εἶμαι γέρος καὶ θὰ πεθάνω, ἀλλὰ σᾶς τὸ λέω· ἔρχεται «λιμός», πεῖνα (ἔ.ἀ. 15,14)· θὰ πραγματοποιηθῇ ἡ προφητεία τοῦ ἁγίου Κοσμᾶ «μιὰ φούχτα ἀλεύρι μιὰ φούχτα χρυσάφι». Καὶ κοντὰ στὸ λιμὸ ἔρχεται καὶ νέα ἀσθένεια, χειρότερη ἀπὸ τὸν καρκίνο· τὸ ἔιτζ…
Θέλω νὰ ἐλπίζω ὅτι θὰ μ᾽ ἀκούσετε καὶ θὰ ζήσετε ὡς Χριστιανοί, μακριὰ ἀπὸ καρναβάλια, νυκτερινὰ κέντρα, μοιχεῖες, πορνεῖες. Τότε θά ᾽χετε τὴν εὐλογία τοῦ Θεοῦ. Εὔχομαι διὰ πρεσβειῶν τῆς ὑπεραγίας Θεοτόκου νὰ ἑορτάσετε τὸ Τριῴδιο καὶ νὰ φθάσετε τὴ μεγάλη καὶ ἔνδοξο ἡμέρα τῆς ἀναστάσεως τοῦ Κυρίου· ἀμήν.
† ἐπίσκοπος Αὐγουστῖνος
(Ομιλία του Μητροπολίτου Φλωρινης π. Αυγουστίνου Καντιώτου στον ιερό ναο Ἁγ. Κωνσταντίνου & Ἑλένης Ἀμυνταίου 7-2-1988)