Η Εκκλησία δεν κανονίζει τίποτα χωρίς κάποιο λόγο. Ποιος είναι λοιπόν ο λόγος, που απαγορεύεται η συμπροσευχή με αιρετικούς; Και πώς μπορούμε να το εξηγήσουμε αυτό στους ίδιους τους αιρετικούς;
"Επειδή απαγορεύονται από τον 45ο και 65ο Αποστολικούς κανόνες, που λένε:
«Επίσκοπος ή Πρεσβύτερος ή Διάκονος αιρετικοίς συνευξάμενος μόνον, αφοριζέσθω, ει δε επέτρεψεν αυτοίς ως κληρικοίς ενεργήσαι τι, καθαιρήσθω» και «Ει τις κληρικός ή λαϊκός εισέλθοι, εις συναγωγήν Ιουδαίων ή αιρετικών, προσεύξασθαι, και καθαιρείσθω και αφοριζέσθω».
Όμως, πιστεύουμε ότι αυτό δεν αρκεί ως απάντηση, για κάποιον που θέλει να μάθει ΤΟ ΛΟΓΟ για τον οποίο δόθηκαν οι κανόνες αυτοί από τους αγίους Αποστόλους.
Ο άγιος Νικόδημος λοιπόν, θέλοντας να εξηγήσει τον λόγο αυτής της απαγόρευσης, μας δίνει κάποια σχόλια στο Πηδάλιο επ' αυτού του ζητήματος:
«Οι ορθόδοξοι Χριστιανοί πρέπει να αποστρέφωνται τους αιρετικούς, και τας τών αιρετικών τελετάς. Μάλλον δε αυτοί, οι αιρετικοί δηλ. πρέπει να ελέγχωνται και να νουθετώνται από τους Επισκόπους και Πρεσβυτέρους, μήπως ήθελαν καταλάβουν και επιστρέφουν από την πλάνην των. Δια τούτο ο παρών Κανών διορίζει ότι, όποιος Επίσκοπος, ή Πρεσβύτερος ήθελεν άποδεχθεί ως ορθόν και αληθινόν το βάπτισμα των αιρετικών ή την παρ' αυτών προσαγομένην θυσίαν, ο τοιούτος, προστάζομεν να καθαιρεθή. Επειδή ποίαν συμφωνίαν έχει ο Χριστός με τον διάβολον; ή ποίαν μερίδα έχει ο πιστός με τον άπιστον; Διότι εκείνοι όπου δέχονται τα παρά των αιρετικών, ή τα όμοια φρονήματα εκείνων έχουσι και αυτοί, ή το ολιγώτερον δεν έχουσι προθυμίαν να ελευθερώνουν αυτούς από την κακοδοξίαν των. ΟΙ ΓΑΡ ΣΥΝΕΥΔΟΚΟΥΝΤΕΣ ΕΙΣ ΤΑΣ ΕΧΕΙΝΩΝ ΤΕΛΕΤΑΣ, ΠΩΣ ΔΥΝΑΝΤΑΙ ΝΑ ΕΛΕΓΞΟΥΣΙΝ ΑΥΤΟΥΣ ΔΙΑ ΝΑ ΠΑΡΑΙΤΗΣΟΥΝ ΤΗΝ ΚΑΚΟΔΟΞΟΝ ΚΑΙ ΠΕΠΛΑΝΗΜΕΝΗΝ ΤΩΝ ΑΙΡΕΣΗΝ;» (Πηδάλιο σελ.50-54)
Δύο είναι λοιπόν οι λόγοι κατά τον άγιο Νικόδημο, για τους οποίους οι Χριστιανοί απαγορεύεται να συμπροσεύχονται με τους αιρετικούς:
1. Για να μην υπάρχει κοινωνία του πιστού με τον άπιστο, και του Χριστού με τον Διάβολο, και
2. Για να μπορούν με τον τρόπο αυτό, να τους ελέγξουν, και "να έχουν μούτρα" να τους πουν ότι βρίσκονται σε αίρεση απωλείας, χωρίς ο άλλος να τους απαντήσει: "Τότε γιατί προσεύχεσαι μαζί μας;"
Ας εξετάσουμε τώρα λίγο πιο αναλυτικά τους δύο αυτούς λόγους, ξεκινώντας από τον πρώτο.
1. Γιατί θεωρούμε την συμπροσευχή ως κοινωνία του πιστού με τον άπιστο;
Αν και (όπως έχουμε δείξει σε ξεχωριστό άρθρο), οι αλλόθρησκοι είναι προφανές στον περισσότερο κόσμο, ότι λατρεύουν άλλον θεό από τον δικό μας, δεν είναι αυτό εμφανές όσον αφορά τις αιρέσεις. Μπορεί αυτό, (το ότι έχουν άλλον θεό), να ισχύει και για τις Χριστιανικές αιρέσεις;
Κατ' αρχήν, η συντριπτική πλειονότητα των αιρέσεων, έχουν ΘΕΟΛΟΓΙΚΑ ΣΦΑΛΜΑΤΑ. Αυτό σημαίνει, ότι ο Θεός στον οποίο πιστεύουν, ΔΕΝ είναι ο Χριστιανικός Θεός, αλλά ένας κίβδηλος, ψεύτικος Θεός, ανύπαρκτος. Και εκεί που ο αληθινός Θεός απουσιάζει, αναπληρώνει το κενό ο Διάβολος!
Ας δούμε μερικά παραδείγματα:
Ξεκινάμε από τους Αντιτριαδικούς αιρετικούς, στους οποίους περιλαμβάνονται μια μεγάλη μερίδα των Αντβεντιστών, οι Ρωσσελιστές, (Σπουδαστές των Γραφών, Μάρτυρες της Σκοπιάς, Ευαγγελιστές, κλπ), που είναι Αρειανιστές, και ένα μεγάλο μέρος των Πεντηκοστιανών παγκόσμια, που είναι Σαβελλιανιστές, δηλαδή πιστεύουν ότι ο Θεός είναι ένα πρόσωπο με τρεις φανερώσεις, και όχι τρία. Σίγουρα, μεγάλη διαφορά έχει ένας Παγανιστικός θεός (που υπόκειται στους περιορισμούς του χώρου και του χρόνου), όπως είναι ο περιορισμένος θεός των Μαρτύρων του Ιεχωβά, ή ένας θεός που είναι ένα πρόσωπο, (με συνέπεια να είναι δούλος της ουσίας του), από τον δικό μας αληθινό Τριαδικό Θεό.
Υπάρχουν όμως και αιρέσεις, όπως οι Μονοφυσίτες, που ενώ δέχονται τον Τριαδικό Θεό, αρνούνται τις δύο φύσεις του Χριστού! Τέτοιοι αιρετικοί όμως, πιστεύουν σε "άλλον Χριστό", ανύπαρκτο! Και όποιος δεν έχει τον Υιό, δεν έχει ούτε τον Πατέρα! (Α΄ Ιωάννου 2/β: 23).
Το ίδιο συμβαίνει και με τους Παπικούς, οι οποίοι αφ' ενός λόγω του Φιλιόκβε, αφ' ετέρου λόγω της Αυγουστινιακής τους αντίληψης για τον Θεό, που τον αντιλαμβάνονται ως "ουσία", και όχι ως Υπόσταση, λατρεύουν έναν ψευδή θεό, που υπόκειται στην ουσία του, και όχι το αντίθετο, όπως συμβαίνει πράγματι στον αληθινό Θεό. Γιατί βεβαίως και οι Παπικοί ακόμα, είναι αιρετικοί, και σε δαιμόνια θυσιάζουν, και όχι στον Θεό.
Ίσως όμως κάποιος επιμείνει, και πει: "Υπάρχουν όμως και άνθρωποι, που λατρεύουν τον αληθινό Θεό, τον Ίδιο Θεό όπως και οι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, που τον αντιλαμβάνονται με τον ίδιο ακριβώς τρόπο. Γιατί δεν συμπροσεύχεστε και με αυτούς τους ανθρώπους;"
Στην περίπτωση αυτή, ισχύει μόνο ο δεύτερος λόγος που επικαλείται ο άγιος Νικόδημος:
2. Για να μπορούμε να τον ελέγξουμε, στο ατόπημα που κάνει να αποχωρίζει τον εαυτό του από την Εκκλησία του Θεού!
Ας δούμε όμως, ΓΙΑΤΙ πρέπει να ελέγξουμε έναν τέτοιο άνθρωπο, που ενώ λατρεύει τον αληθινό Θεό της Ορθόδοξης Εκκλησίας, επιμένει να διατηρεί τον εαυτό του χωρισμένο από την Εκκλησία του Κυρίου.
Ποιος είναι άραγε ο λόγος, που ένας τέτοιος άνθρωπος παραμένει αποχωρισμένος από την Εκκλησία του Χριστού; Ας δούμε μερικούς πιθανούς λόγους, κάποιοι από τους οποίους θα μπορούσαν να ισχύουν γι' αυτόν:
1. Επειδή πιστεύει, ότι αν και λατρεύει τον ίδιο Θεό με τους Ορθοδόξους, στα άλλα δόγματα είναι σωστότερος (άρα και σοφότερος) από την Εκκλησία.
2. Επειδή πιστεύει ότι η Εκκλησία έχει ξεφύγει από τον σωστό τρόπο λατρείας του Θεού.
3. Επειδή πιστεύει ότι αν και η Εκκλησία λατρεύει σωστά τον Θεό, έχει στους κόλπους της αρκετούς ακάθαρτους, και θέλει να μένει μακριά τους.
4. Επειδή πιστεύει ότι η σχέση με τον Θεό είναι προσωπική, και όχι Εκκλησιαστική.
5. Επειδή πιστεύει ότι όπου και να είναι κάποιος, αν λατρεύει τον αληθινό Θεό, δεν έχει σημασία.
Παρατηρώντας τους πέντε αυτούς λόγους, αντιλαμβανόμαστε ότι στην πραγματικότητα συνοψίζονται σε δύο:
1. Διαφωνεί σε κάτι ως προς την γενικότερη πίστη της Εκκλησίας, και
2. Έχει την έπαρση, ώστε να θεωρεί τον εαυτό του, (ή την παρασυναγωγή στην οποία ανήκει), ανώτερους από την Εκκλησία.
Τι σημαίνουν λοιπόν οι δύο αυτοί λόγοι για τον άνθρωπο αυτόν; Σημαίνουν, ότι αφ' ενός χάνει την Εκκλησία λόγω εγωισμού, και αφ' ετέρου ότι αρνείται να αναγνωρίσει την Εκκλησία του Κυρίου, ως τον ΜΟΝΟ οργανισμό, δια του οποίου ο Κύριος Ιησούς Χριστός κηρύττει το Ευαγγέλιο διαχρονικά, και εν τω οποίω σώζει τους προσερχομένους στο Σώμα Του. Στην ουσία δηλαδή, αρνείται τον πνευματικό ιατρείο που ο Κύριος άφησε για τη θεραπεία του!
Με άλλα λόγια, έχουμε έναν άνθρωπο, που έχει πάρει μια λάθος πορεία, είτε λόγω υπερηφανείας, είτε λόγω εξαπάτησής του από μια αίρεση, ο οποίος οδεύει σε λάθος πορεία, και πιθανόν οδηγεί εκεί και άλλους!
Αυτοί οι δύο λόγοι, είναι αρκετοί, για να μας οδηγήσουν στο συμπέρασμα, ότι ΟΦΕΙΛΟΥΜΕ να εξηγήσουμε στον άνθρωπο αυτόν, το λάθος του, και να τον βοηθήσουμε να επανέλθει στην οδό της αληθείας, και της σωτηρίας, προς δική του σωτηρία, αλλά και των ανθρώπων που επηρεάζει. Οφείλουμε να τον βοηθήσουμε να αποβάλει την υπερηφάνεια, και να γνωρίσει σωστά την Οδό της σωτηρίας που μας έδωσε ο Κύριος.
Πώς μπορεί όμως να γίνει αυτό, αν η συμπεριφορά μας προς αυτόν, δείχνει ότι ΑΝΑΓΝΩΡΙΖΟΥΜΕ τη σχέση του με τον Θεό, ως ΙΣΟΚΥΡΗ με τη σχέση των Χριστιανών; Δεν είναι αυτό σαν να συμφωνούμε μαζί του, ότι ΔΕΝ έχει σημασία το αν ανήκει κάποιος στην Εκκλησία; Δεν είναι σαν να συμφωνούμε με την επιρροή που ίσως ασκεί αυτός, ενάντια στην Εκκλησία; Ή δεν είναι σαν να συμφωνούμε μαζί του, ότι ΕΞΩ από την Εκκλησία είναι καλύτερα απ' ό,τι μέσα;
Και πώς είναι δυνατόν να δείξουμε την αντίθεσή μας, με όλα αυτά; Φυσικά, με το να ΑΡΝΗΘΟΥΜΕ να προσευχηθούμε μαζί του! Δεν θα βάλουμε σε ένα τσουβάλι, την προσευχή των Χριστιανών, που είναι "ως θυμίαμα" κατά την Αγία Γραφή, με την προσευχή ενός αιρετικού, ή ενός επαρμένου ανθρώπου, που θεωρεί εαυτόν, ανώτερο από την Εκκλησία.
Όταν λοιπόν "αιφνιδιαστικά" (κατά τη συνήθειά τους), κάποιος Προτεστάντης σας πει: "Ας προσευχηθούμε λοιπόν μαζί στον Κύριο!", τότε οφείλουμε να αρνηθούμε ευγενικά, λέγοντάς του, ότι η προσευχή της Εκκλησίας, δεν είναι δυνατόν να εξομοιωθεί με την προσευχή οποιουδήποτε έξω από την Εκκλησία. Ας προσευχηθεί εκείνος μόνος του, και ας προσευχηθούμε κι εμείς στον αληθινό Θεό, τον Πατέρα μας, που όμως δυστυχώς ΔΕΝ είναι πατέρας και των αιρετικών. Γιατί μόνο τα μέλη της Εκκλησίας έχει Υιοθετήσει δια του αγίου βαπτίσματος, και αυτό το άγιο βάπτισμα, δεν είναι δυνατόν, ούτε πρέπον να το υποτιμάμε, και να το εξισώνουμε με το "μπανάκι" των αιρετικών, που τελείται χωρίς την εξουσία της αποστολικής διαδοχής.
Η άρνησή μας να συμπροσευχηθούμε, φανερώνει αφ' ενός την πίστη μας προς την Εκκλησία του Κυρίου και προς τον Ίδιο τον Κύριο, σεβασμό προς την ΑΠΟΚΛΕΙΣΤΙΚΗ ΟΔΟ της Σωτηρίας που Εκείνος φανέρωσε εν Ιησού Χριστώ, και ακόμα φανερώνει ΤΗΝ ΑΓΑΠΗ ΜΑΣ προς τον δυστυχή αυτόν άνθρωπο, που πλανάται μακριά από τον αληθινό Θεό, και την αληθινή Εκκλησία.
Γιατί ποιος από εμάς δεν θα κατακριθεί, αν βλέποντας τον τυφλό να οδηγείται στον γκρεμό, δεν τον προειδοποιήσει, αλλά αντίθετα θα τον επαινέσει για τη καταστροφική του πορεία;
Ας το εξηγήσουμε λοιπόν αυτό προς τους αγαπητούς μας φίλους και γνωστούς ή συγγενείς, που τυχόν ανήκουν σε κάποια αίρεση, για να γνωρίζουν την αγάπη που κρύβεται πίσω από αυτή την άρνηση, και δεν θα μας παρεξηγήσουν. Αλλά αντίθετα, θα αναρωτηθούν, "μήπως τελικά υπάρχει κάποιο δίκιο στη στάση μας αυτή"; Και ας τους βοηθήσουμε να το ανακαλύψουν!