Γράφει ὁ Κεσίδης Κων/νος
Ἱεροκατηγορία εἶναι ὅταν κατηγορεῖς Ἱερεῖς, Ἐπισκόπους
καὶ Πατριάρχες. Π.χ. τὸ νὰ ποῦμε ὅτι ὁ τάδε Ἐπίσκοπος εἶναι λαίμαργος, αὐτὸ
εἶναι ἱεροκατηγορία, ἀκόμα καὶ ἂν ἔχουμε δίκιο, πόσω μᾶλλον ὅταν δὲν ἔχουμε.
Δηλαδή, ὅταν ἀναφερόμαστε σὲ πάθη καὶ ἀδυναμίες τῶν ἱερέων, ἀκόμα καὶ ἂν ἔχουμε
δίκιο καὶ λέμε τὴν ἀλήθεια, εἴμαστε ἱεροκατήγοροι, διότι γιὰ πνευματικὰ σφάλματα
ἢ ἀδυναμίες ποὺ ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τοὺς ἱερεῖς μας, δὲν ἔχουμε τὸ δικαίωμα ὄχι
μόνο νὰ κατακρίνουμε ἀλλὰ οὔτε καν νὰ κρίνουμε, ἀντιθέτως πρέπει νὰ τοὺς
δικαιολογούμε.
Θὰ ἐξετάσουμε ἂν τὸ ἴδιο ἰσχύει καὶ στὶς περιπτώσεις,
α) θεμάτων Πίστεως, β) ἁμαρτιῶν ποὺ γίνονται φανερὰ ἢ γ) γιὰ ἁμαρτήματα μὲ
προβλεπόμενα κανονικὰ ἐπιτίμια. Μερικοὶ λένε ὅτι, ναὶ καὶ σὲ θέματα πίστεως καὶ
γενικότερα παντοῦ τὸ ἴδιο ἰσχύει. Τὸ θέμα ὅμως δὲν εἶναι τί λένε μερικοὶ ἢ τί
λέμε ἐμεῖς, ἀκόμη καὶ τί λένε μεμονωμένοι Ἐπίσκοποι καὶ Πατριάρχες, ἀλλὰ τί λένε
οἱ Πατέρες καὶ οἱ Ἱεροὶ Κανόνες. Ἡ δική μας γνώμη εἶναι ἄνευ ἰδιαίτερης ἀξίας.
Αὐτὸ θὰ πεῖ Ὀρθοδοξία καὶ Ὀρθόδοξος, τὸ νὰ ὑπακοῦς μὲ ἀκρίβεια στὶς ἐπιταγὲς τῶν
Κανόνων καὶ στὶς...
Σύμφωνα λοιπὸν μὲ τοὺς Πατέρες, ὅταν βάλλεται καὶ
νοθεύεται ἡ Πίστη ἔχουμε τὸ δικαίωμα νὰ κρίνουμε, ἐλέγχουμε, ἀκόμη καὶ νὰ
ἐξεγειρόμαστε καὶ δὴ ἀπέναντι καὶ σὲ Πατριάρχες. Μερικὰ παραδείγματα, ἂν καὶ
ὑπάρχουν πάρα πολλά, λόγω ὅμως οἰκονομίας χρόνου ἐνδεικτικῶς ἀναφέρομε ὀλίγα: Ὁ
Εὐσέβιος, ὄντας λαϊκός, ἔλεγξε τὸν Πατριάρχη Νεστόριο (τὸν ἀποκάλεσε αἱρετικὸ)
καὶ γιὰ αὐτὴν τὴν πράξη του ὄχι μόνο δὲν ἐπιπλήττεται ὡς ἱεροκατήγορος ἀπὸ τοὺς
Πατέρες, ἀλλὰ ἀντιθέτως ἐπαινεῖται[i] καὶ σὰν νὰ μὴν ἔφτανε αὐτό, τὸν ἔκαναν καὶ
Ἐπίσκοπο.
Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος ἐξάλλου, λέγει γιὰ τοὺς
λαϊκοὺς ποὺ καταφέρονται ἐναντίον τῶν ἱερέων γιὰ θέματα Πίστεως: «Δὲν τοὺς
κατακρίνω», «τοὺς ἐπαινῶ», «θὰ εὐχόμουν νὰ εἶμαι ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς»[ii]. Ὄχι μόνο
δὲν τοὺς μέμφεται ὡς ἱεροκατήγορους, ἀλλὰ τοὺς ἐπαινεῖ καὶ εὔχεται νὰ εἶναι ἕνας
ἀπὸ αὐτούς. Ἅγιος Δαλμάτιος: «Ὁ Ἐπίσκοπος ποὺ παύει νὰ ὀρθοτομεῖ τὸν λόγο τῆς
ἀληθείας, χάνει τὴν θεία Χάρη καὶ καθίσταται καταραμένος καὶ ἀπορριμμένος στὸ
πῦρ τὸ ἐξώτερον»[iii]. Ἅγιος Σωφρόνιος, ἀναφερόμενος στὸν Σεβῆρο πρὸ τῆς
Συνοδικῆς του καταδίκης: «Τῶν Ἀντιοχέων τῆς Ἁγιωτάτης Ἐκκλησίας μοιχὸ ἀνωμότατο
καὶ φθορέα βδελυρώτατο»[iv]. Ἅγιος Γρηγόριος Παλαμᾶς, ἀναφερόμενος στὸν
Πατριάρχη Ἰωάννη Καλέκα: «Λαμπρότατο ψεύτη καὶ συκοφάντη προφανέστατο»[v]. Οἱ
παραπάνω Πατέρες (ὅπως καὶ πολλοὶ ἄλλοι Πατέρες• θὰ μποροῦσα βιβλίο νὰ γράψω μὲ
παρόμοιες ἐκφράσεις) ἀσφαλῶς δὲν ἱεροκατηγοροῦσαν, διότι ὅπως ἀποδείχθηκε, ὅταν
περὶ Πίστεως βασίμως ἐλέγχουμε, δὲν εἶναι ἱεροκατηγορία ἀλλὰ ἐπαινετὴ
ὁμολογία.
Τί γίνεται τώρα στὶς περιπτώσεις, πού κάποιος Ἐπίσκοπος
ὑποπίπτει σὲ ἁμαρτίες μὲ προβλεπόμενα ἀπὸ τοὺς Ἱεροὺς Κανόνες ἐπιτίμια; Ὁ Ἅγιος
Νικόδημος εἶναι σαφὴς σὲ αὐτὸ τὸ θέμα: «...Ἂν ἴσως τινὰς Ἐπίσκοπος ἤθελε
κατηγορηθεῖ ἀπὸ ἀξιόπιστους καὶ ἀκατηγόρητους ἀνθρώπους διὰ κανένα ἐκκλησιαστικὸ
ἔγκλημα, εἶναι ἀνάγκη νὰ καλῆται ἀπὸ τοὺς Ἐπισκόπους σὲ κρίσιν. Καὶ ἂν μὲν ἔλθη
καὶ ὁμολογήση αὐτὸς ἀφ' ἑαυτοῦ, ὅτι εἶναι ἀληθὴς αὐτὴ ἡ κατηγορία...τότε νὰ
ὁρίζεται παρὰ τῶν Ἐπισκόπων τὸ ὀφειλόμενον κατ' αὐτοῦ ἐπιτίμιον...»[vi]. Ὅποτε,
ὅταν πρόκειται γιὰ ἁμαρτήματα μὲ προβλεπόμενα ἀπὸ τοὺς Κανόνες ἐπιτίμια (ποὺ
πρέπει ὅμως νὰ εἴμαστε σὲ θέση νὰ τὰ ἀποδείξουμε, διότι ἂν δὲν μπορέσουμε, ἀκόμα
καὶ ἂν λέμε τὴν ἀλήθεια θὰ καταδικαστοῦμε ὡς ἱεροκατήγοροι), εἶναι ἐπιτρεπτὸ νὰ
ἐγκαλοῦμε τοὺς Ἐπισκόπους στὴν Σύνοδο. Ἡ λαιμαργία π.χ. δὲν εἶναι ἁμάρτημα τὸ
ὁποῖο ἔχει κάποιο προβλεπόμενο ἀπὸ τοὺς Κανόνες ἐπιτίμιο, ὁπότε ἀκόμα καὶ ἂν
εἶναι ὁ πιὸ λαίμαργος, ἂν τὸν χαρακτηρίσω ἔτσι εἶμαι ἱεροκατήγορος. Ἂν ὅμως
εἶναι ὁμοφυλόφιλος, ὁπωσδήποτε πρέπει νὰ τὸν ἐγκαλέσω στὴν Σύνοδο.
Φανταστεῖτε νὰ ἑρμηνεύαμε μὲ τὴν λογικὴ κάποιων, ὅτι ἡ
ἱεροκατηγορία εἶναι πάντα καὶ παντοῦ, ἀσχέτως ἂν ἔχει νὰ κάνει μὲ τὴν πίστη κτλ.
Τότε αὐτὸ θὰ σημαίνει, ὅτι γνωρίζω π.χ. ὅτι ὁ τάδε Ἐπίσκοπος εἶναι ὁμοφυλόφιλος,
καὶ ἐνῶ ἔχω ἀποδείξεις γι’ αὐτό, παρὰ ταῦτα τὸν ἀφήνω ἀνέγκλητο νὰ ἱερουργεῖ, νὰ
δίδει εὐλογία, νὰ ψαύει τὰ Ἱερὰ σκεύη (!), νὰ ἀκουμπᾶ τὸ Σῶμα καὶ Αἷμα τοῦ
Χριστοῦ καὶ νὰ τὸ καταλύει (!!!), ἐνῶ τὸ προηγούμενο βράδυ διέπραξε ἐνδεχομένως
σοδομικὲς πράξεις• καὶ καθίσταμαι ἔτσι συνένοχός του μὲ τὴν πρόφαση ὅτι θέλησα
νὰ ἀποφύγω τὴν ἱεροκατηγορία. Μᾶς τὸ βεβαιώνει καὶ ὁ ἅγιος Νικόδημος στὸ ἱερὸ
Πηδάλιο λέγοντας ὅτι, ἂν κάποιος ξέρει γιὰ ἁμαρτήματα ἱερέων καὶ δὲν πηγαίνει
στὸν Ἐπίσκοπο νὰ τοῦ τὸ πεῖ μυστικά, ὥστε νὰ σταματήσει ἡ ἁμαρτία μὲ δική του
ἐνέργεια, μὲ τὴν σιωπὴ του σκεπάζει τὴν ἁμαρτία καὶ ἐπιτάσσει αὐτὸς νὰ
κανονίζεται μὲ τὸ νὰ ἀπέχει ἀπὸ τὴν θεία Κοινωνία γιὰ τόσον χρόνο ὅσο ὁρίζει τὸ
ἐπιτίμιο γιὰ τὴν ἁμαρτία ποὺ σκέπασε[vii]. Ὅπως ἀποδείξαμε πιὸ πάνω, ὁ Ἅγιος
Νικόδημος εἶναι σαφὴς στὸ Πηδάλιο• ὄχι μόνο ἱεροκατήγορους δὲν ὀνομάζει ἐκείνους
ποὺ ἐγκαλοῦν, ἀλλὰ γι’ αὐτοὺς ποὺ δὲν ἐγκαλοῦν ζητεῖ νὰ τοὺς ἐπιβάλλεται τὸ
ἐπιτίμιο ποὺ θὰ ὁριζόταν γιὰ τὸν παραβάτη Ἐπίσκοπο ἢ ἱερέα.
Καὶ τέλος, νὰ ποῦμε δύο λόγια γιὰ τὰ ἁμαρτήματα ποὺ
γίνονται φανερά. Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος: «Τὰ δημοσίως λεγόμενα καὶ πραττόμενα
δημοσίως νὰ ἐλέγχονται»[viii]. Μ. Ἀθανάσιος: «Ἐὰν ὁ ἐπίσκοπος ἢ ὁ πρεσβύτερος,
οἱ ὄντες ὀφθαλμοὶ τῆς Ἐκκλησίας, κακῶς ἀναστρέφονται καὶ σκανδαλίζουν (ἐννοεῖται
φανερὰ) τὸν λαόν, εἶναι συμφερότερο νὰ τοὺς ἐκβάλουμε ἀπὸ τοὺς εὐκτήριους οἴκους
παρὰ νὰ βρεθοῦμε μετ’ αὐτῶν, ὡς μετὰ Ἄννα καὶ Καϊάφα, εἰς τὴν γέενναν τοῦ
πυρὸς» [ix].
Ἅγιος Ἰωάννης Χρυσόστομος: «Τί κάνεις ἄνθρωπε;
Παραβιάστηκε ὁ νόμος, περιφρονήθηκε ἡ σωφροσύνη, τόσα πολλὰ παραπτώματα τόλμησε
καὶ ἔκανε ἱερέας, τὰ ἄνω κάτω ἔγιναν, καὶ δὲν φρίττεις... δὲν πονᾶς, δὲν
ἐπιτιμᾶς, δὲν γίνεσαι φοβερὸς τιμωρὸς τῶν νόμων τοῦ Θεοῦ, ἀλλὰ συμμετέχεις; Καὶ
ποιὰ συγγνώμη εἶναι δυνατὸν νὰ ἔχεις; Μήπως ὁ Θεὸς δηλαδὴ χρειάζεται ἐκδικητή;
Μήπως χρειάζεται βοηθούς; Ἀλλὰ θέλει νὰ γίνεις ὑπηρέτης του, γιὰ νὰ μὴν πέσεις
στὰ ἴδια παραπτώματα, γινόμενος σωφρονέστερος μὲ τὴν ἀγανάκτησή σου μὲ τὸν
ἄλλον, ὥστε καὶ ἀπὸ αὐτὸ νὰ δείξεις τὴν εὐσέβειά σου πρὸς τὸν Θεό. Διότι ὅταν
ἁμαρτήσει κάποιος καὶ τὸ παραβλέψεις καὶ δὲν τὸ ἐλέγξεις, οὔτε πονέσεις, κάνεις
τὴν ψυχή σου πιὸ ὀκνηρὴ καὶ πιὸ εὔκολη στὴν πτώση... Αὐτὰ δὲ ἔχουν λεχθεῖ...γιὰ
κάθε ἁμάρτημα...»[x].
Ἂς διαβάσει κάποιος τὴν παραπάνω ὁμιλία τοῦ μεγίστου
θεολόγου καὶ ἁγίου τῆς Ἐκκλησίας μας Ἰωάννου τοῦ Χρυσοστόμου. Στὴν συνάφεια
ἐκείνη, ὁ ἅγιος ὁμιλεῖ γιὰ ἁμαρτήματα ποὺ δὲν ἔχουν νὰ κάνουν μὲ τὰ τῆς Πίστεώς
μας, ἀλλὰ εἶναι ἠθικὰ ἁμαρτήματα. Ἀπορεῖ ὁ ἅγιος: Ἁμαρτήματα ἱερέων καὶ δὲν
ἐπιτιμᾶς, ἀντιθέτως κοινωνεῖς; Στὴ συνέχεια μᾶς λέγει ὅτι δὲν θὰ εἴμαστε ἄξιοι
συγνώμης γιὰ τὴν σιωπή μας, καὶ ἄλλα πολὺ ἐνδιαφέροντα. Ἂν ὅλα αὐτὰ ἤσαν
ἱεροκατηγορία, θὰ μᾶς ὑποχρέωνε ὁ ἅγιος Ἰωάννης νὰ ἐλέγχουμε; Ὅπως καταλαβαίνει
ὁ κάθε νοήμων ἀπὸ τὴν παραπάνω ἐκτεθεῖσα διδασκαλία τῶν Πατέρων, ἁμαρτήματα ποὺ
γίνονται φανερά, ἔχουν ἀνάγκη ἐλέγχου ἔστω καὶ ἂν διαπράττονται ἀπὸ Ἐπισκόπους,
ἀκόμα καὶ ἂν τὰ ἁμαρτήματα δὲν ἔχουν σχέση μὲ τὴν Πίστη ἀλλὰ μὲ τὴν
ἠθική.
Νὰ ποῦμε βέβαια ὅτι, ὅλα τὰ παραπάνω δὲν πρέπει νὰ
γίνονται μὲ ἐμπάθεια, ἀλλὰ νὰ ἀποσκοποῦν στὴν διόρθωση τῶν Πατέρων μας καὶ στὴν
διαφύλαξη τῶν ἀδελφῶν μας, λόγω ἀγάπης καὶ ἐνδιαφέροντος γι’ αὐτούς. Τὸ ὅτι οἱ
περισσότεροι ἀπὸ ἐμᾶς ἐνδεχομένως νὰ ἐλέγχουν ἀπὸ ἐμπάθεια, αὐτὸ δὲν σημαίνει
ὅτι τὸ μὲν ἀναιρεῖ τὸ δέ. Νὰ ποῦμε ἐπίσης στοὺς ἀδελφούς μας (ἂν μποροῦμε νὰ
τοὺς ἀποκαλέσουμε ἔτσι) Οἰκουμενιστές, ὅτι ἐπειδὴ δὲν γνωρίζουν ἂν ὁ καθένας ποὺ
τοὺς ἐλέγχει, δικαίως καὶ νομίμως δέ, τὸ κάνει ἀπὸ ἐμπάθεια ἢ ὄχι, καλὸ θὰ ἦταν
νὰ μὴν κατακρίνουν ὡς ἱεροκατήγορους ἐκείνους ποὺ τοὺς ἐλέγχουν, κινδυνεύοντας
ἔτσι νὰ κατακριθοῦν οἱ ἴδιοι στὸ τέλος...
ΚΕΣΙΔΗΣ ΚΩΝΣΤΑΝΤΙΝΟΣ
[i] Πεντάβιβλος, Ἀντίρρησις κατὰ τῶν Νεστορίου
δυσφημιῶν, 1, 5, PG 76, 41ε. (μεταγλώττιση)
[ii] Γρηγορίου Θεολόγου, Λόγ. Β΄, ΕΠΕ, τ. 1ος, σελ.
177
[iii] Ἀρχιμ. Βασιλείου Παπαδάκη, Οἱ ἀγῶνες τῶν μοναχῶν
ὑπὲρ τῆς Ὀρθοδοξίας, σελ. 80
[iv] PG 87 Γ' , 319 BC
[v] ΕΠΕ τόμ. 3, σελ 570
[vi] Ἑρμηνεία ΟΔ' Ἀποστολικοῦ Κανόνος
[vii] Ἑρμηνεία Μ. Βασιλείου, Κανὼν ΟΑ'
[viii] ΕΠΕ 23, 392
[ix] P.G. 35,33=ΒΕΠΕΣ 33, 199
[x] ΕΠΕ 6, 275, Ρ.G. 55, 252