Ομιλία του Οικουμενικού Πατριάρχου, της Αυτού Παναγιότητος
κ.κ. Βαρθολομαίου
ΕΠ’ ΕΥΚΑΙΡΙΑ ΤΗΣ ΕΞΗΚΟΣΤΗΣ ΕΠΕΤΕΙΟΥ ΑΠΟ ΤΗΣ ΙΔΡΥΣΕΩΣ
ΤΟΥ ΠΑΓΚΟΣΜΙΟΥ ΣΥΜΒΟΥΛΙΟΥ ΕΚΚΛΗΣΙΩΝ.
Καθεδρικός Ναός Ἁγίου Πέτρου Γενεύης, τήν 17ην Φεβρουαρίου 2008.
«Παρακαλῶ δέ ὑμᾶς, ἀδελφοί, διά τοῦ ὀνόματος τοῦ Κυρίου ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ, ἵνα τό αὐτό λέγητε πάντες, καί μή ᾖ ἐν ὑμῖν σχίσματα, ἦτε δέ κατηρτισμένοι ἐν τῷ αὐτῷ νοΐ καί ἐν τῇ αὐτῇ γνώμῃ» .
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί καί ἀδελφαί,
Ἐκφράζων τήν δυσαρέσκειαν αὐτοῦ ἐκ τῶν ἐσωτερικῶν ἐρίδων καί διαιρέσεων ἐν τῇ ὑπ’ αὐτοῦ νεοσυσταθείσῃ Ἐκκλησίᾳ τῆς Κορίνθου, ὁ ἅγιος Παῦλος, εἰς τήν Α’ πρός Κορινθίους Ἐπιστολήν, ἀπηύθυνε τήν ἀνωτέρω ἔκκλησιν. Ὁ Ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν ἔπραξε τοῦτο θεωρῶν ὅτι ἐν τῇ κοινωνίᾳ, ἐν τῇ ὁποίᾳ ὑπερίσχυεν ὁ ἐθνικός πολιτισμός, ὡς αὕτη τῆς ἑλληνικῆς ταύτης πόλεως, διά πλήθους φιλοσοφικῶν σχολῶν, ἡ εἰς αὐτούς ἀποκαλυφθεῖσα χριστιανική πίστις ἐκινδύνευεν νά περιορισθῇ εἰς ἀνθρωπίνην φιλοσοφικήν γνῶσιν, ἐάν ἕκαστος ἔλεγεν ὅτι ἀνήκει εἰς τοῦτον ἤ τόν ἕτερον διδάσκαλον καί ὄχι εἰς τόν Κύριον Ἰησοῦ Χριστόν. Θέτων εἰς αὐτούς τό κρίσιμον ἐρώτημα: «Μεμέρισται ὁ Χριστός;», ὁ ἅγιος Παῦλος ἤθελε νά ὑπενθυμίσῃ εἰς τούς Κορινθίους, ὅτι αἱ διαιρέσεις ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ σημαίνουν τήν ἀναίρεσιν τῆς φύσεως αὐτῆς, τήν χάλκευσιν τοῦ μηνύματος αὐτῆς καί τήν ἀποτυχίαν τῆς ἐν τῷ κόσμῳ ἀποστολῆς αὐτῆς.
Ἡ εὐαγγελική αὕτη ἀλήθεια ἀπετέλεσεν, εἰς τήν ἀρχήν τοῦ Κ’ αἰῶνος, τήν βάσιν τῆς κινητοποιήσεως τῶν ἡμετέρων Ἐκκλησιῶν, αἱ ὁποῖαι, ἐνώπιον τοῦ σκανδάλου τῆς διαιρέσεως, ἀνέλαβον τήν ἐξέτασιν τοῦ ἐπείγοντος θέματος τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος, διά τῆς δημιουργίας ἀδελφικῶν δεσμῶν μεταξύ διῃρημένων Ἐκκλησιῶν καί γεφυρώσεως τῶν μεταξύ των διαιρέσεων.
Τοιαύτη γέφυρα ὑπῆρξεν ἀναμφιβόλως τό Παγκόσμιον Συμβούλιον Ἐκκλησιῶν, τοῦ ὁποίου ἑορτάζομεν σήμερον τήν ἑξηκοστήν ἐπέτειον μετά τῆς δεούσης λαμπρότητος.
Οὕτως, ἀγαπητοί ἀδελφοί καί ἀδελφαί, ἡ ἡμετέρα Ἐκκλησία, τό Οἰκουμενικόν Πατριαρχεῖον, καί ἡμεῖς προσωπικῶς, συμμετέχομεν μετά μεγίστης χαρᾶς καί βαθείας πρός τόν ἐν Τριάδι Θεόν εὐγνωμοσύνης, εἰς τήν χαρμόσυνον ταύτην ἐπέτειον, ἡ ὁποία ἀποτελεῖ διά τό Παγκόσμιον Συμβούλιον Ἐκκλησιῶν καί διά τάς Ἐκκλησίας μέλη, ὡς καί διά τά ἐπιτελικά ὄργανα αὐτοῦ, ὄχι μόνον εὐκαιρίαν ἀποτιμήσεως τοῦ μέχρι σήμερον ἐπιτελεσθέντος ἔργου, ἀλλά κυρίως μοναδικήν εὐκαιρίαν διά νά ἀτενίσωμεν ἅπαντες τό μέλλον καί δώσωμεν νέαν ὤθησιν, νέον ὅραμα καί ἀνανεωμένην ἀποστολήν εἰς τήν «ἀδελφικήν κοινότητα», τήν ὁποίαν συγκροτεῖ τό ἡμέτερον ἑξηκονταετές Συμβούλιον.
Τίς θά ἠδύνατο νά φαντασθῇ τήν ὑλοποίησιν τῆς ὑπό τῆς Ἐκκλησίας Κωνσταντινουπόλεως, ἐν ἔτει 1920, ἀπευθυνθείσης «πρός τάς ἁπανταχοῦ Ἐκκλησίας» ἐκκλήσεως, καλούσης ταύτας, τήν ἐπαύριον τοῦ ἀδελφοκτόνου Α’ Παγκοσμίου πολέμου, ὅπως συστήσουν «Κοινωνίαν Ἐκκλησιῶν»; Κοινωνίαν Ἐκκλησιῶν, κατά τό πρότυπον τῆς κατά τό αὐτό ἔτος ἱδρυθείσης ἐν τῇ φιλοξένῳ ταύτῃ πόλει τῆς Γενεύης «Κοινωνίας τῶν Ἐθνῶν», ἀποσκοπούσης εἰς τήν ὑπέρβασιν καχυποψίας καί πικρίας, τήν μεταξύ αὐτῶν προσέγγισιν, τήν δημιουργίαν ἀμοιβαίων ἀδελφικῶν σχέσεων καί τήν οὕτω προώθησιν τῆς συνεργασίας αὐτῶν. Ὡς ἡ Ἐγκύκλιος αὕτη ἀνέφερεν, «ἐπιβάλλεται ἵνα ἀναζωπυρωθῇ καί ἐνισχυθῇ πρό παντός ἡ ἀγάπη μεταξύ τῶν Ἐκκλησιῶν, μή λογιζομένων ἀλλήλας ὡς ξένας καί ἀλλοτρίας, ἀλλ’ ὡς συγγενεῖς καί οἰκείας ἐν Χριστῷ καί ‘συγκληρονόμους καί συσσώμους τῆς ἐπαγγελίας τοῦ Θεοῦ ἐν τῷ Χριστῷ’».
Πρό 41 ἐτῶν, ἀπό τοῦ βήματος τοῦ ἰδίου τούτου καθεδρικοῦ Ναοῦ τῆς Μεταρρυθμίσεως, ὁμιλῶν ἐπί τῇ εὐκαιρίᾳ τῆς ἐπισκέψεως εἴς τε τό Παγκόσμιον Συμβούλιον Ἐκκλησιῶν καί τήν Προτεσταντικήν Ἐκκλησίαν τῆς Γενεύης τοῦ ἀειμνήστου προκατόχου ἡμῶν Πατριάρχου Ἀθηναγόρου, ὁ πάστωρ W.A. Visser’t Hooft ἔλεγε μετ’ ἐμφάσεως: «Ἡ Ἐκκλησία Κωνσταντινουπόλεως, μεταξύ τῶν πρώτων εἰς τήν σύγχρονον ἱστορίαν, ὑπενεθύμισεν εἰς τόν χριστιανικόν κόσμον ὅτι θά ἀπετέλει ἀνυπακοήν εἰς τό θέλημα τοῦ Κυρίου καί Λυτρωτοῦ αὐτῆς ἡ ἐκ μέρους της ἀπουσία ἐκφράσεως εἰς τόν κόσμον τῆς ἑνότητος τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ καί τοῦ Σώματος τοῦ Χριστοῦ», συμπληρώνων ὅτι διά τῆς Πατριαρχικῆς ταύτης Ἐγκυκλίου, «ἡ Κωνσταντινούπολις ἐσήμανε προσκλητήριον».
Ἀναφερόμενοι εἰς τούς ἀνωτέρω λόγους τῆς ἐξεχούσης ταύτης προσωπικότητος τοῦ Οἰκουμενικῆς κινήσεως, οὐδεμίαν βεβαίως ἔχομεν πρόθεσιν διεκδικήσεως τῆς «πατρότητος» τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν ὑπό μόνης τῆς ἡμετέρας Ἐκκλησίας. Ἀποτελεῖ ὅμως ἱστορικόν γεγονός ὅτι ἡ ἀποφασιστική αὕτη πρᾶξις τῆς Κωνσταντινουπόλεως συνέπιπτε μετά παρομοίων πρωτοβουλίων ἀναληφθεισῶν ὑπό ἀγγλικανικῶν καί λουθηρανικῶν προσωπικοτήτων τῶν Ἡνωμένων Πολιτειῶν Ἀμερικῆς καί τῆς Βορείου Εὐρώπης, εἰδικώτερον τῶν Ἐπισκόπων Charles Brent καί Nathan Söderblom, μέ τήν ὑπ’ αὐτῶν σχεδόν ταυτοχρόνως ἀρξαμένην διαδικασίαν χριστιανικῆς προσεγγίσεως καί συνεννοήσεως. Ὁ πρῶτος ἐξ αὐτῶν, ἀπεσκόπει εἰς τήν τόνωσιν τοῦ θεολογικοῦ διαλόγου ἐν τῷ πλαισίῳ τῆς Ἐπιτροπῆς «Πίστις καί Τάξις», ὁ δεύτερος εἰς τήν προώθησιν τῆς κοινωνικῆς δράσεως τῶν Ἐκκλησιῶν ἐν τῷ πλαισίῳ τῆς κινήσεως «Πρακτικοῦ χριστιανισμοῦ». Οὕτω, δυνάμεθα νά εἴπωμεν ὅτι ἡ κατά τήν δεκαετίαν 1920 σύντονος δρᾶσις τῶν Ὀρθοδόξων, Ἀγγλικανικῶν καί Μετερρυθμισμένων Ἐκκλησιῶν ὑπῆρξεν ἡ βάσις τῆς συγχρόνου Οἰκουμενικῆς κινήσεως καί τῆς ἱδρύσεως, τρεῖς δεκαετίας ἀργότερον, τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν. Ἡ ἀδελφική αὕτη κοινωνία παραμένει ἀναμφιβόλως μέχρι σήμερον ἡ πλέον ἀντιπροσωπευτική θεσμική ἔκφρασις τῆς σχεδόν ἑκατονταετοῦς Κινήσεως.
Ἑξήκοντα σχεδόν ἔτη παρῆλθον ἀπό τῆς Δευτέρας 23ης Αὐγούστου 1948, καθ’ ἥν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Καντερβουρίας Geoffrey Fischer, κατά τήν ἐν ὁλομελείᾳ Α’ Συνέλευσιν ἐν Ἄμστερνταμ, ἀνήγγειλε πανηγυρικῶς τήν ἵδρυσιν τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν. Ὁ διεκκλησιαστικός οὗτος ὀργανισμός τίθεται εἰς τήν ὑπηρεσίαν τῶν Ἐκκλησιῶν-μελῶν αὐτοῦ, τεταγμένος εἰς τήν ἐμβάθυνσιν τοῦ πνεύματος τοῦ Εὐαγγελίου, τήν ἀναζήτησιν τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος καί τήν συνεργασίαν τῶν Ἐκκλησιῶν εἰς τό κοινωνικόν καί διακονικόν πεδίον, πρός ἀντιμετώπισιν ἀπό κοινοῦ τῶν ὀξέων καί πιεστικῶν προβλημάτων τῆς ἀνθρωπότητος.
Ὅσοι γνωρίζουν τήν ἱστορίαν καί τήν ἐξέλιξιν τοῦ Συμβουλίου ἀναγνωρίζουν, ὅτι τά δύο πρῶτα ἔτη μετά τήν ἐναρκτήριον ταύτην Συνέλευσιν ὑπῆρξαν ἔτη προβληματισμοῦ ἐπ’ αὐτῆς ταύτης τῆς φύσεως τοῦ διεκκλησιαστικοῦ τούτου βήματος. Ἐάν ὅμως οἱ ὑπό τοῦ Συμβουλίου ἐπιδιωκόμενοι σκοποί ἦσαν σαφεῖς εἰς τά ὄμματα τῶν ἱδρυτικῶν αὐτοῦ μελῶν, ἔμελλον εἰσέτι νά προσδιορισθοῦν ἡ φύσις καί ἡ θέσις αὐτοῦ εἰς τάς σχέσεις τῶν Ἐκκλησιῶν. Ἐν τούτοις, πρέπει νά σημειωθῇ, ὅτι μόνον κατόπιν τῶν ὑπό τῆς περιφήμου Διακηρύξεως τοῦ Τορόντο, ἐν ἔτει 1950, δοθεισῶν διαβεβαιώσεων, συμφώνως πρός τάς ὁποίας «τό Συμβούλιον δέν προετίθετο οὔτε νά ὑποκαταστήσῃ τάς Ἐκκλησίας οὔτε νά ἀναγκάσῃ ταύτας ὅπως υἱοθετήσουν θέσεις ἀντιθέτους πρός τάς ἐκκλησιολογικάς αὐτῶν πεποιθήσεις», αἱ Ἐκκλησίαι-μέλη ἠδυνήθησαν νά ὁρίσουν τό πλαίσιον ἐντός τοῦ ὁποίου ἔμελλον αὗται νά ἐργασθοῦν εἰς τό ἑξῆς πρός ἐπιδίωξιν τῶν ὑπ’ αὐτῶν ὁρισθέντων στόχων δύο ἔτη ἐνωρίτερον.
Ἅμα τῇ λύσει τῶν θεμιτῶν προβληματισμῶν περί τήν φύσιν τοῦ Συμβουλίου, τοῦτο, κυρίως μετά τήν συγχώνευσιν αὐτοῦ μέ τό «Διεθνές Συμβούλιον Ἱεραποστολῶν» καί μέ τό «Παγκόσμιον Συμβούλιον Χριστιανικῆς Παιδείας», εἰσῆλθε, κατά τά ἔτη 1960, εἰς εὐνοϊκήν καί γόνιμον περίοδον τριάκοντα περίπου ἐτῶν. Κατά τήν διάρκειαν τῆς περιόδου ταύτης, ἀνέπτυξε πλουσίαν καί πολυδιάστατον δρᾶσιν, ὡς ἀντικείμενον ἄλλοτε μέν θαυμασμοῦ καί ἐπαίνου, ἄλλοτε δέ ἀμφισβητήσεως καί κριτικῆς, εἰς τούς τομεῖς τῆς θεολογικῆς ἐρεύνης, τῆς ἱεραποστολῆς καί τοῦ εὐαγγελισμοῦ, τῆς χριστιανικῆς παιδείας, τῆς διακονίας, τῆς διαρκοῦς ἀναπτύξεως, τῆς κοινωνικῆς δικαιοσύνης, τῆς προστασίας τοῦ περιβάλλοντος, τῆς προασπίσεως τῶν ἀνθρωπίνων δικαιωμάτων, τῆς ἐξαλείψεως τῆς δυστυχίας καί τῆς πενίας, καί τῆς καταργήσεως τῶν φυλετικῶν διακρίσεων.
Κατά τήν διάρκειαν τῶν ἐτῶν τούτων ἐντόνου μόχθου καί πλουσίων καρπῶν, δύο ἐντελῶς διαφορετικαί τάσεις προέβαλον εἰς τήν πορείαν τοῦ Συμβουλίου. Ἡ πρώτη, οὕτως εἰπεῖν «ἐκκλησιαστική», ἤθελε τήν ἐπικέντρωσιν τοῦ οἰκουμενικοῦ προβληματισμοῦ εἰς τήν μέριμναν διά τήν ὅσον τό δυνατόν ταχυτέραν ἐπίτευξιν τῆς δογματικῆς καί ὀργανικῆς ἑνότητος τῶν ὑπαρχουσῶν τοπικῶν Ἐκκλησιῶν, ὑπεγράμμιζε δέ τό περιεχόμενον τῆς πίστεως, ὡς καί τήν τάξιν καί δομήν τῆς Ἐκκλησίας. Ἡ ἄλλη, πλέον πραγματιστική, ἀναγνωρίζουσα τάς ἀντικειμενικάς δυσχερείας ἐπιτεύξεως τῆς δογματικῆς ἑνότητος, ἐθεώρει ὅτι ἡ οὐσία τοῦ οἰκουμενισμοῦ εὑρίσκετο εἰς τήν δρᾶσιν τῶν Ἐκκλησιῶν «ἐν τῷ κόσμῳ καί ὑπέρ τοῦ κόσμου», ἦτο δέ ἐστρατευμένη εἰς τήν ἐκ μέρους τῶν πιστῶν συνειδητοποίησιν τῆς παρουσίας τοῦ Χριστοῦ εἰς τήν βάσιν πάσης κοινωνικῆς, ἐπιστημονικῆς καί πολιτικῆς δράσεως.
Ἐν τούτοις, κατά τήν διάρκειαν τῶν μακρῶν καί ζωηρῶν συζητήσεων μεταξύ ὀπαδῶν τῶν δύο τούτων σχολῶν σκέψεως περί τῆς οὐσίας καί τῆς ἀποστολῆς τοῦ Συμβουλίου, ἕτεραι φωναί ὑψώθησαν, κυρίως ἐκ μέρους τῆς Ὀρθοδόξου Ἀνατολῆς, ἐπισημαίνουσαι ὅτι εἷς οἰκουμενισμός, ὁ ὁποῖος θά ἐπέλεγεν ἀποκλειστικῶς τήν μίαν τῶν δύο τούτων τάσεων, θά προέδιδε τάς θεμελιώδεις ἀρχάς τοῦ οἰκουμενικοῦ ἔργου καί οὐδεμίαν θά εἶχεν οὐσιαστικήν προσφοράν εἰς τάς Ἐκκλησίας ἐν τῇ πορείᾳ αὐτῶν πρός τήν ἑνότητα. Ἡ ἑνότης αὕτη δέν ἀποτελεῖ σκοπόν καθ’ ἑαυτήν, ἀλλά τίθεται εἰς τήν διακονίαν τῆς τε Ἐκκλησίας καί τοῦ κόσμου, ἄνευ διαχωρισμοῦ μεταξύ ἱεροῦ καί κοσμικοῦ, αἰωνίου καί παροδικοῦ. Συμφώνως πρός τάς φωνάς ταύτας, ὁ ἀληθής οἰκουμενισμός εἶναι ἐκεῖνος, ὁ ὁποῖος, ἐστρατευμένος ὑπέρ τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος, δέν παύει ταυτοχρόνως νά μεριμνᾷ διά τά σημερινά δεινά τῆς ἀνθρωπότητος. Ὡς ἡ ἡμετέρα Ἐκκλησία τῆς Κωνσταντινουπόλεως ὑπεγράμμιζε κατά τόν ἑορτασμόν τῆς 25ης ἐπετείου τοῦ Συμβουλίου, ἤδη πρό 35 ἐτῶν, «τό Παγκόσμιον Συμβούλιον Ἐκκλησιῶν, ὄργανον τεταγμένον ὄχι μόνον εἰς τόν θεολογικόν διάλογον, ἀλλά καί εἰς τήν ἀλληλεγγύην καί τήν ἀμοιβαίαν ἀγάπην,... ὀφείλει νά συνεχίσῃ τάς προσπαθείας ἐν ὄψει πλέον ἀνοικτῆς καί πραγματικῆς συναντήσεως μετά τοῦ σήμερον πολλαπλῶς δεινοπαθοῦντος ἀνθρωπίνου προσώπου. Οὕτω, τό Συμβούλιον, δι’ ὁρατῶν καί ἀοράτων μέσων, διά λόγων καί πράξεων, διά τῶν ἀποφάσεων καί τῶν διαβημάτων αὐτοῦ, δύναται νά κηρύσσῃ τόν Χριστόν καί μόνον τόν Χριστόν».
Πράγματι, κατά τήν διάρκειαν τῶν ἑξήκοντα ἐτῶν, τό Συμβούλιον ἀπετέλεσεν ἰδανικόν βῆμα, ὅπου αἱ προερχόμεναι ἐκ διαφορετικῶν ὁριζόντων καί ἀνήκουσαι εἰς μεγάλην ποικιλίαν θεολογικῶν καί ἐκκλησιολογικῶν παραδόσεων Ἐκκλησίαι ἠδυνήθησαν νά διαλεχθοῦν καί νά προωθήσουν τήν χριστιανικήν ἑνότητα, ἀνταποκρινόμεναι παραλλήλως καί εἰς τάς πολλαπλᾶς ἀνάγκας τῆς συγχρόνου κοινωνίας.
Ὀφείλομεν ἐν τούτοις νά ἀναγνωρίσωμεν, ὅτι κατά τήν διάρκειαν τῶν ἑξήκοντα τούτων ἐτῶν, ἀλλά κυρίως κατά τήν διάρκειαν τῶν δύο τελευταίων δεκαετιῶν, ἡ ζωή τοῦ Συμβουλίου ὑπῆρξεν ἐνίοτε ταραχώδης, ἕνεκα τοῦ μεγάλου ἀριθμοῦ ἀποκλίσεων θεολογικῆς, ἐκκλησιολογικῆς, πολιτισμικῆς καί ἠθικῆς φύσεως, πληττουσῶν τάς μεταξύ τῶν μελῶν αὐτοῦ ἀδελφικάς σχέσεις καί ὁδηγουσῶν σταδιακῶς εἰς τήν πρό δεκαετίας ἐπώδυνον κρίσιν, τήν παραμονήν ἀκριβῶς τῆς πεντηκοστῆς ἐπετείου τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν καί ὀλίγους μῆνας μόλις πρό τῆς συγκλήσεως τῆς Η’ Γενικῆς Συνελεύσεως εἰς Harare Zimbabwe. Ἡ κρίσις αὕτη, ἀποδοθεῖσα εὐθύς ἐξ ἀρχῆς εἰς τάς μεταξύ τῶν Ὀρθοδόξων καί Προτεσταντικῶν μελῶν τοῦ Συμβουλίου διαφοράς, ἀπετέλει εἰς τήν πραγματικότητα κρίσιν μεταξύ τῶν ἀνηκόντων εἰς διαφόρους θεολογικάς καί ἐκκλησιαστικάς παραδόσεις, μεταξύ Ἐκκλησιῶν ἐχουσῶν ἑκάστη διαφορετικήν ἀνάγνωσιν καί ἑρμηνείαν τῆς Ἁγίας Γραφῆς, ὡς καί διαφορετικήν ἀντίληψιν τῶν ἠθικῶν καί κοινωνικο-πολιτικῶν θεμάτων. Ὑπῆρξεν, ἐν τούτοις, ἐπωφελής, ἐπιτρέψασα τελικῶς τόν μεταξύ ἡμῶν ἐν πνεύματι εἰλικρινείας, ταπεινοφροσύνης καί ἄνευ ὑστεροβουλίας διεξαχθέντα διάλογον καί συντελοῦσα εἰς τήν ὑπέρβασιν τῶν χρονίων δυσκολιῶν, αἱ ὁποῖαι ἐδηλητηρίαζον τάς μεταξύ ἡμῶν ἀδελφικάς σχέσεις, δίδουσα ταυτοχρόνως νέαν ὤθησιν εἰς τήν συνέχισιν τῆς κοινῆς ἡμῶν πορείας πρός τήν ἑνότητα. Οὕτω, συνεστήθη ἡ Εἰδική Ἐπιτροπή, ἔχομεν δέ ἅπαντες πλήρη συνείδησιν τῶν ἀποτελεσμάτων αὐτῆς μετά τήν πάροδον τόσων ἐτῶν ἐνεργοῦ διαλόγου καί καρποφόρου ἐργασίας ἐν ἀδελφικῷ πνεύματι καί ἀμοιβαίῳ σεβασμῷ.
Ἀπηλλαγμένοι λοιπόν τῶν ἀγκυλώσεων τοῦ παρελθόντος καί ἀποφασισμένοι νά παραμείνωμεν ἡνωμένοι καί νά ἐργασθῶμεν ἀπό κοινοῦ, ἐθέσαμεν, πρό δύο ἐτῶν, κατά τήν διάρκειαν τῆς Θ’ Συνελεύσεως ἐν Porto Alegre Βραζιλίας, τάς βάσεις μιᾶς νέας περιόδου εἰς τήν ζωήν τοῦ Συμβουλίου, λαμβάνοντες ὑπ’ ὄψιν τό σημερινόν πλαίσιον τῶν διεκκλησιαστικῶν σχέσεων, ὡς καί τάς σημειωθείσας εἰς τόν οἰκουμενικόν χῶρον σταδιακάς ἀλλαγάς.
Χαίρομεν διότι εἰς τό ἐπίκεντρον τῶν δραστηριοτήτων τοῦ Συμβουλίου εὑρίσκεται πάντοτε τό ὅραμα τῶν ἐν αὐτῷ δραστηριοποιουμένων Ἐκκλησιῶν διά τήν ἐπίτευξιν, τῇ χάριτι τοῦ Θεοῦ, τῆς ἑνότητος ἐν τῇ αὐτῇ πίστει καί πέριξ τῆς αὐτῆς Εὐχαριστιακῆς Τραπέζης. Ἐξ οὗ ἀκριβῶς καί ἡ κεφαλαιώδης σημασία καί ὁ πρωταγωνιστικός ρόλος τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν, εἰδικώτερον δέ τῆς Ἐπιτροπῆς «Πίστις καί Τάξις», εἰς τήν ἐμβάθυνσιν τοῦ εἰς αὐτήν ταύτην τήν οὐσίαν τοῦ Συμβουλίου ἀφορῶντος ἐκκλησιολογικοῦ ζητήματος, ὡς καί εἰς τήν ἀναζήτησιν τῆς χριστιανικῆς ἑνότητος. Ἔχομεν ἐνώπιον ἡμῶν ἀποστολήν εἰσέτι δυσεκπλήρωτον καί ἀπό κοινοῦ πορείαν ἐν ἀγάπῃ, εὐθύνῃ καί ἀμοιβαίῳ σεβασμῷ πρός τήν Παράδοσιν καί τήν διδασκαλίαν τῆς Ἐκκλησίας καί τοῦ Σωτῆρος ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστοῦ.
Ἐκφράζομεν ὡσαύτως τήν ἡμετέραν εὐαρέσκειαν ὅτι ἡ Θ’ Συνέλευσις ἐπεβεβαίωσεν τήν ἀποστολήν τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν εἰς ὅ,τι ἀφορᾷ εἰς τήν παρουσίαν τῆς Ἐκκλησίας ἐν τῇ κοινωνίᾳ, ἀναγνωρίζουσα τόν καθοριστικόν αὐτῆς ρόλον εἰς τήν ἐγκαθίδρυσιν τῆς εἰρήνης ἐν τῷ κόσμῳ, τήν προώθησιν τοῦ διαθρησκειακοῦ διαλόγου, τήν προάσπισιν τῆς ἀξίας τοῦ ἀνθρώπου, τόν ἀγῶνα κατά τῆς βίας, τήν διατήρησιν τοῦ περιβάλλοντος καί τήν ἀλληλεγγύην πρός τούς ἐνδεεῖς. Εὐλογοῦμεν λοιπόν ὁλοκαρδίως τάς πολλαπλᾶς δραστηριότητας τοῦ ἡμετέρου Συμβουλίου, τοσούτῳ μᾶλλον καθ’ ὅσον ἡ ἀποστολή τοῦ χριστιανοῦ ἐν τῷ κόσμῳ συνίσταται ἀκριβῶς εἰς τήν ὑπ’ αὐτοῦ κατά τό δυνατόν πληρεστέραν ἐνσάρκωσιν τῆς ἀληθείας καί τῆς ἀγάπης τοῦ Θεοῦ, διότι ἐν τοῖς ἐσχάτοις καιροῖς οὗτος θά κριθῇ συμφώνως πρός τήν ὑπ’ αὐτοῦ πραγμάτωσιν ἤ μή τῆς ἐν Πνεύματι Χριστοῦ ζωῆς.
Ἀναφερθέντες εἰς τάς ὑπό τῆς Θ’ Συνελεύσεως δοθείσας γενικάς κατευθύνσεις διά τά ἑπόμενα ἔτη, δέν δυνάμεθα μή ἐξάρωμεν τήν τοσοῦτον εὔστοχον καί σώφρονα ἀπόφασιν αὐτῆς, ὅπως ἐπιτρέψῃ τήν ἐνεργόν συμμετοχήν τῶν νέων εἰς τήν ζωήν τοῦ Συμβουλίου. Εἴμεθα βαθέως πεπεισμένοι ὅτι τό πρός τούς νέους ἄνοιγμα τοῦτο θά ἀποβῇ ἀναμφιβόλως ἐπωφελές καί ἐλπιδοφόρον διά τό Συμβούλιον. Θά ἐπιτρέψῃ δέ τήν ἀνάδεξιν νέας γενεάς ἐργατῶν ἐν τῷ οἰκουμενικῷ ἀμπελῶνι, τοσούτῳ μᾶλλον καθ’ ὅσον ἡ παροῦσα γενεά ἠμέλησεν ἤ δέν εἶχε τήν θέλησιν νά καταρτίσῃ νέα στελέχη ἱκανά νά ἀναλάβουν τήν σκυτάλην. Ἡ παρουσία αὕτη θά προσδώσῃ ἀναμφιβόλως νέαν πνοήν καί ἀνανεωμένην δυναμικήν εἰς τό ἡμέτερον Συμβούλιον, τό ὁποῖον σήμερον προβληματίζεται περί τοῦ ρόλου αὐτοῦ καί ἀναζητεῖ τήν αὐθεντικήν αὐτοῦ θέσιν εἰς τό οἰκουμενικόν στερέωμα, τό ὁποῖον σταδιακῶς ἐπεβλήθη εἰς τόν διεκκλησιαστικόν χῶρον.
Ἡ Θ’ Συνέλευσις εὐλόγως ἀνεγνώρισεν ὅτι αἱ ραγδαῖαι καί ριζικαί ἀλλαγαί εἰς τήν ζωήν τῶν ἡμετέρων Ἐκκλησιῶν ἐπιβάλλουν εἰς τό Παγκόσμιον Συμβούλιον Ἐκκλησιῶν τήν ἐπανεξέτασιν τῶν οἰκουμενικῶν σχέσεων καί τήν ἔναρξιν διαδικασίας ἀναπροσδιορισμοῦ τῆς Οἰκουμενικῆς κινήσεως, αἱ ὁποῖαι συνίστανται εἰς τήν ρύθμισιν τῶν συνθέτων σχέσεων μεταξύ τοῦ Συμβουλίου καί τῶν πολλαπλῶν ἑταίρων αὐτοῦ, ἐπί τῷ σκοπῷ ὅπως ἐξασφαλισθῇ εἰς τό ἀναληφθέν ἔργον ἡ δέουσα λογική συγκρότησις, σαφήνεια καί διαφάνεια.
Εἶναι αὐτονόητον ὅτι ἡ ἀποσαφήνισις τῆς ἀποστολῆς καί τοῦ ἰδιαιτέρου ρόλου ἑνός ἑκάστου τῶν ἑταίρων ἐν τῷ ἐκκλησιαστικῷ πεδίῳ ἀποτελεῖ σήμερον ὑπέρ ποτε ἄλλοτε ἀναγκαιότητα.
Ἐπιτρέψατε ἡμῖν, ἐν τούτοις, νά παρατηρήσωμεν ὅτι ὁ καταμερισμός τομέων εὐθύνης δέν θά ἔδει νά ἀποβῇ εἰς βάρος τοῦ Συμβουλίου. Οὕτω, διά τῆς σταδιακῆς εἰς αὐτό ἀναθέσεως, συμφώνως πρός τήν σύγχρονον τάσιν, ἁπλοῦ «συντονιστικοῦ ρόλου» εἰς τήν διαδικασίαν ἀναπροσδιορισμοῦ τῆς Οἰκουμενικῆς κινήσεως, διά τῆς ἐγκαταστάσεως νέων διεκκλησιαστικῶν ἑνώσεων ἤ καί διά τῆς δημιουργίας παραλλήλων «οἰκουμενικῶν» ὀργάνων, πρός ἐπιτέλεσιν λειτουργιῶν, αἱ ὁποῖαι ἀποτελοῦν μέρος αὐτοῦ τούτου τοῦ «εἶναι» καί τῆς ἀποστολῆς τοῦ Συμβουλίου, συνεπάγεται ἀποψίλωσιν αὐτοῦ ἐκ τῆς οὐσίας αὐτοῦ. Διό πιστεύομεν ἀκραδάντως ὅτι τά τρία βασικά θεμέλια, ἤτοι «Ἑνότης», «Μαρτυρία», «Διακονία», τῆς οἰκοδομήσεως τοῦ Συμβουλίου, πρό ἑξήκοντα ἐτῶν, θά ἔδει νά διατηρηθοῦν καί δή νά ἐνισχυθοῦν διά νά διασφαλισθῇ ἡ συνέπεια τῆς συγκροτήσεως καί ἡ πειστικότης τῆς ἀποστολῆς αὐτοῦ.
Ἐν κατακλεῖδι, παραφράζοντες τήν λαϊκήν ἔκφρασιν περί «ἀνατοποθετήσεως τῆς Ἐκκλησίας εἰς τό κέντρον τοῦ χωρίου», ἐπιθυμοῦμεν ὅπως ἐκφράσωμεν τήν βαθεῖαν πεποίθησιν ἡμῶν ὅτι ἡ διαδικασία ἀναπροσδιορισμοῦ τῆς Οἰκουμενικῆς κινήσεως προσφέρει τήν εὐκαιρίαν «ἀνατοποθετήσεως τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν ἐν τῷ μέσῳ τοῦ οἰκουμενικοῦ χωρίου». Ἡ Ι’ Συνέλευσις τοῦ Συμβουλίου, τῆς ὁποίας ἡ φύσις καί τό περιεχόμενον ἀποτελοῦν ἤδη ἀντικείμενον συζητήσεων κατά τήν παροῦσαν συνάντησιν τῆς Κεντρικῆς Ἐπιτροπῆς, θά ἀποτελέσῃ ἐξαίρετον εὐκαιρίαν διά τήν ἐκπλήρωσιν τοῦ ἔργου τούτου.
Ἀγαπητοί ἐν Χριστῷ ἀδελφοί καί ἀδελφαί,
Ἐκεῖνον, τό ὁποῖον προβληματίζει σήμερον ὅλους ἡμᾶς καί ἁπάσας τάς Ἐκκλησίας ἡμῶν, εἶναι τό ὅραμα τοῦ μέλλοντος τοῦ Συμβουλίου. Θέτομεν λοιπόν εἰς ἑαυτούς, μετά σοβαρότητος, σεβασμοῦ καί αἰσθήματος εὐθύνης πλεῖστα ἐρωτήματα: Αἱ ἡμέτεραι Ἐκκλησίαι, μετά τήν πάροδον ἑξήκοντα ἐτῶν, ἐπιθυμοῦν πάντοτε τήν παρουσίαν τοῦ Συμβουλίου εἰς τήν ἐκκλησιαστικήν αὐτῶν ζωήν; Καί ἐάν ναί, ποῖαι αἱ προσδοκίαι αὐτῶν ἐκ τοῦ Συμβουλίου; Πῶς βλέπουν αὗται τό μέλλον αὐτοῦ; Ὁραματιζόμεθα ἕν ἕτερον Συμβούλιον; Ἕν Συμβούλιον διαφορετικόν καί διαφοροποιημένον, νέον καί ἀνανεωμένον; Ἕν Συμβούλιον περισσότερον πραγματιστικόν καί ἀποτελεσματικόν; Τί εἴδους Συμβουλίου ἔχουν ἀνάγκην αἱ Ἐκκλησίαι ἡμῶν;
Εἴμεθα ἕτοιμοι, ὡς Ἐκκλησίαι-μέλη, νά συμμερισθῶμεν τά συμπεράσματα τῆς Εἰδικῆς Ἐπιτροπῆς, ἡ ὁποία θεωρεῖ ὅτι ἦλθεν ἡ στιγμή, ὅτι ὁ καιρός προσφέρεται ἀπολύτως διά τήν ὑπό τοῦ Παγκοσμίου Συμβουλίου Ἐκκλησιῶν σύναξιν τῶν Ἐκκλησιῶν-μελῶν ἐντός οἰκουμενικοῦ χώρου προσφόρου εἰς τήν ἐγκαθίδρυσιν καί ἀνάπτυξιν τῆς ἐμπιστοσύνης, ἐπιτρέποντος τήν ἐκ μέρους τῶν Ἐκκλησιῶν ἀνάπτυξιν καί πρακτικήν ἐπαλήθευσιν τῶν κοσμοθεωριῶν αὐτῶν, τῶν ἰδιαιτέρων κοινωνικῶν πρακτικῶν αὐτῶν, καί τῶν λειτουργικῶν καί δογματικῶν παραδόσεων αὐτῶν, διατηρουσῶν δέ τήν διαφορετικότητα αὐτῶν καί ἐμβαθυνουσῶν τήν συνάντησιν αὐτῶν μετ’ ἀλλήλων;
Εἴμεθα σήμερον εἰς θέσιν, ὡς Ἐκκλησίαι-μέλη, νά ἐπαναδιακηρύξωμεν τόν ρόλον τοῦ Συμβουλίου ὡς προνομιακοῦ οἰκουμενικοῦ χώρου, ἐντός τοῦ ὁποίου αἱ Ἐκκλησίαι θά δημιουργήσουν ἐλευθέρως δίκτυα διακονίας, προασπίσεως καί προωθήσεως ὡρισμένων ἀξιῶν, καί θά θέσουν ἀμοιβαίως τάς ὑλικάς αὐτῶν πηγάς εἰς τήν διάθεσιν ἀλλήλων; ἐντός τοῦ ὁποίου, διά τοῦ διαλόγου, αἱ Ἐκκλησίαι θά συνεχίσουν τήν ἐξάλειψιν τῶν διαχωριστικῶν συνόρων τά ὁποῖα ἐμποδίζουν τήν ἀμοιβαίαν ἀναγνώρισιν αὐτῶν ὡς Ἐκκλησιῶν ὁμολογουσῶν τήν κοινήν πίστιν, παρεχουσῶν τό αὐτόν βάπτισμα καί τελουσῶν τήν κοινήν Εὐχαριστίαν, ὥστε ἡ ἀποτελουμένη ἐξ αὐτῶν κοινότης νά ἀποβῇ κοινωνία ἐν τῇ πίστει, τῇ μυστηριακῇ ζωῇ καί τῇ μαρτυρίᾳ;
Εἴμεθα ἕτοιμοι νά ἀνανεώσωμεν τήν ἐμπιστοσύνην ἡμῶν πρός τό Συμβούλιον τοῦτο, τό ὁποῖον εἶναι ἰδικόν μας, ὡς χρησίμου καί ἀπαραιτήτου ὀργάνου διά τήν προσπάθειαν ἐξευρέσεως ἀπαντήσεων εἰς τά κοινωνικά καί τά ἠθικά ζητήματα, ἐν τῷ μέτρῳ καθ’ ὅ τοῦτο ἐπιτρέπει εἰς τάς Ἐκκλησίας, παρά τήν ἐκκλησιολογικήν αὐτῶν ποικιλίαν, τήν ὑπ’ αὐτῶν ἐπαναδιακήρυξιν ὅτι ἀνήκουν εἰς ἀδελφικήν κοινότητα ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι ὁμολογοῦν ἀπό κοινοῦ τόν Κύριον ἡμῶν Ἰησοῦ Χριστόν ὡς Θεόν καί Σωτῆρα, πρός δόξαν τοῦ μοναδικοῦ Θεοῦ, Πατρός, Υἱοῦ καί Ἁγίου Πνεύματος, ὡς καί τήν ἀνανέωσιν τῆς θελήσεως νά παραμείνουν ἡνωμέναι διά νά ἀναπτύξουν τήν ἀγάπην, τήν ὁποίαν τρέφουν πρός ἀλλήλας;
Ἀγαπητοί ἀδελφοί καί ἀδελφαί,
Ἐπιτρέψατε ἡμῖν ὅπως κατακλείσωμεν, ἐπανερχόμενοι εἰς τό ἀρχικόν σημεῖον τῆς ὁμιλίας ἡμῶν.
Σήμερον, ὑπέρ ποτε, εἶναι ἀπολύτως ἀναγκαία ἡ ὕπαρξις ἀδελφικῶν δεσμῶν μεταξύ διῃρημένων Ἐκκλησιῶν καί ἡ γεφύρωσις τῶν διαιρέσεων ἡμῶν. Ἡ ἀγάπη εἶναι οὐσιώδης διά τήν διεξαγωγήν τοῦ μεταξύ τῶν ἡμετέρων Ἐκκλησιῶν διαλόγου ἐν πλήρει ἐλευθερίᾳ καί ἐμπιστοσύνῃ· εἶναι οὐσιώδης διά τήν ἀναγνώρισιν ὅτι αἱ ἀπορρέουσαι ἐκ τοῦ διαφορετικοῦ δι’ ἑκάστην Ἐκκλησίαν τρόπου ἀπαντήσεως εἰς θέματα ἠθικῆς ἀποκλίνουσαι ἀπόψεις δέν εἶναι ἀπαραιτήτως ἀνυπέρβλητοι, ἐκ τοῦ γεγονότος ὅτι αἱ Ἐκκλησίαι δίδουν μαρτυρίαν περί τοῦ Εὐαγγελίου ἐντός διαφορετικῶν πλαισίων. Ἐπί πλέον, διά τήν ἀναγνώρισιν ὅτι ὁ διάλογος ἐπί θεμάτων τάξεως καί ἠθικῆς προϋποθέτει ὅτι αἱ Ἐκκλησίαι δέν ἀρκοῦνται εἰς τήν «συμφωνίαν περί διαφωνίας» ἐπί τῆς ἑκατέρωθεν ἠθικῆς αὐτῶν διδασκαλίας, ἀλλ’ ὅτι εἶναι διατεθειμέναι νά ἐξετάσουν εἰλικρινῶς τάς ἀποκλινούσας αὐτῶν ἀπόψεις καί νά ἐμβαθύνουν εἰς αὐτάς ὑπό τό φῶς τοῦ δόγματος, τῆς λειτουργικῆς ζωῆς καί τῆς Ἁγίας Γραφῆς. Ἐκ τοῦ μυστηρίου τούτου τῆς ἐλπιζομένης, προσφερομένης καί ληφθείσης ζωῆς, ἡ Ἐκκλησία τοῦ Χριστοῦ καλεῖται νά ζήσῃ καί νά δώσῃ μαρτυρίαν ἐντός τοῦ συγχρόνου κόσμου.
Ἄς πορευθῶμεν λοιπόν μετ’ ἐλπίδος τήν ὑφ’ ἡμῶν χαραχθεῖσαν, πρό ἑξήκοντα ἐτῶν, ὁδόν. Μή ἀποθαρρυνώμεθα ἐκ τῶν ἐμποδίων, τά ὁποῖα θέτουν φραγμόν εἰς τήν πορείαν ἡμῶν. Ἡ ἀνθρωπίνη κλῆσις ἡμῶν, ὡς εἰκόνων τοῦ ἐν Τριάδι Θεοῦ, εἰς οὐδέν ἕτερον συνίσταται εἰμή εἰς τήν ἐπί γῆς ἀναπαραγωγήν τῆς διεπούσης αἰωνίως τήν Τριαδικήν κοινωνίαν κινήσεως ἀμοιβαίας ἀγάπης. Δεόμεθα λοιπόν τοῦ Θεοῦ Πατρός, νά καταξιώσῃ ἡμᾶς κραταιωθῆναι τῇ δυνάμει τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὥστε νά δυνηθῶμεν «γνῶναι τήν ὑπερβάλλουσαν τῆς γνώσεως ἀγάπην τοῦ Χριστοῦ» καί δεχθῶμεν «πᾶν πλήρωμα τοῦ Θεοῦ» .
ΤΟ ΕΙΔΑΜΕ ΣΤΟ: http://www.ec-patr.org/docdisplay.php?lang=gr&id=876&tla=gr