Ἀπόσπασμα ἀπό τήν ἀπομαγνητοφωνημένη
ὁμιλία «Αὐτομεμψία - Εὐεργετινός»
τοῦ Ἀρχ. Σάββα Ἁγιορείτη.
Τό δεύτερο σκέλος πού εἴπατε, πῶς ξεχωρίζουμε τό κόμπλεξ κατωτερότητας ἀπό τήν ἀληθινή ταπεινοφροσύνη. Εἶναι πολύ ἁπλό, τό κόμπλεξ κατωτερότητας εἶναι ὑπερηφάνεια. Κρυμμένη ὑπερηφάνεια εἶναι. Αὐτός πού ἔχει κόμπλεξ κατωτερότητας, ἔχει κατάθλιψη. Αὐτό εἶναι τό κόμπλεξ κατωτερότητας. Ἔχει τήν ἰδέα ὅτι εἶναι καλός, ἀλλά δέν τό ἀναγνωρίζουν οἱ ἄλλοι. Δέν ἀναγνωρίζουν τήν καλοσύνη του, τήν ἐξυπνάδα του, τή σπουδαιότητά του καί παθαίνει κατάθλιψη. Ὁ πραγματικά ταπεινόφρων δέν φρονεῖ ὅτι εἶναι καλός ἤ ὅτι ἀξίζει ἤ ὅτι δέν ἀναγνωρίζουν οἱ ἄλλοι τήν μεγάλη του ἀξία, ἀλλά φρονεῖ ἀκριβῶς ὅτι δέν ἀξίζει τίποτα καί αὐτός ποτέ δέν ἔχει κόμπλεξ. Ὅ,τι κι ἄν ἀκούσει, λέει καί λίγα μοῦ λένε, χειρότερα ἔπρεπε νά μοῦ ποῦνε, γιατί δέν ἀξίζω τίποτα, εἶμαι χειρότερος ἀπ’ τό χῶμα.
Τό χῶμα δέν τό βάζει κανείς στό κεφάλι του, τό πατάει. Ὁπότε καλά κάνουν καί μένα καί μέ πατᾶνε. Ἔτσι λειτουργεῖ ὁ ταπεινόφρων. Ὁ ἄλλος πού ἔχει κόμπλεξ μέ τό παραμικρό πού θά ἀκούσει παθαίνει κατάθλιψη. «Δέν μ’ ἀγαπάει κανένας, δέν νοιάζεται κανένας..», ὅλο τέτοια ἀκοῦς ἀπό αὐτούς τούς ἀνθρώπους τούς καταθλιπτικούς. Ἐσύ νοιάστηκες ποτέ γιά κανέναν; Νά τόν ρωτήσουμε… Ποτέ δέν σκέφτηκε τούς ἄλλους. Εἶναι ὁ ἐγωιστής. Αὐτός παθαίνει κόμπλεξ κατωτερότητας.
Καί ἔρχεται ἡ ψυχολογία καί σοῦ λέει: ἡ θεραπεία εἶναι νά ἀποκτήσεις αὐτοεκτίμηση. Ἔχεις μειωμένη αὐτοεκτίμηση, γι’ αὐτό τό παθαίνεις αὐτό. Δηλαδή τί; Σοῦ λείπει ἐγωισμός! Χρειάζεσαι ἐνέσεις ἐγωισμοῦ(!) γιά νά γίνεις ὑγιής… Ὁποία διαστροφή!! Ἀντί νά μάθει τόν ἄνθρωπο νά ἀποβάλλει τόν ἐγωισμό, τοῦ λέει πρέπει νά ἀποκτήσεις περισσότερο ἐγωισμό. Εἶσαι πού εἶσαι δηλητηριασμένος, πάρε λίγο ἀκόμα δηλητήριο γιά νά γίνεις καλά… Αὐτή εἶναι ἡ σχιζοφρένεια τῆς σύγχρονης ψυχολογίας καί παιδαγωγικῆς.
Καί βλέπουμε στόν ἀντίποδα τήν ἀληθινή θεραπευτική τοῦ Χριστοῦ πού σοῦ λέει: Θέλεις νά γίνεις καλά; Ταπεινώσου. Ἡ βάση τῆς θεραπείας εἶναι ὁ πρῶτος μακαρισμός «Μακάριοι οἱ πτωχοί τῷ πνεύματι» (Ματθ. 5,3). Ὁ Ἅγιος Πορφύριος λέει καί κάτι ἀκόμα: ὁ ταπεινόφρων δέν εἶναι ταπεινολόγος. Πολλοί λένε ταπεινωτικά λόγια γιά τόν ἑαυτό τους «ἐγώ εἶμαι χειρότερος ἀπό ὅλους κλπ». Αὐτός εἶναι κρυμμένος ἐγωιστής. Ὁ ταπεινόφρων ποτέ δέν λέει τέτοια λόγια, ἀλλά ζεῖ στήν πράξη τήν ταπείνωση καί δέχεται τίς ταπεινώσεις πού τοῦ κάνουν οἱ ἄλλοι. Ὑπάρχει ἕνα πολύ ὡραῖο, νά τό θυμάστε: ταπεινόφρων δέν εἶναι αὐτός, ὁ ὁποῖος δέν ἀφήνει τούς ἄλλους νά τόν ἀνεβάζουν, εἶναι αὐτός πού ἀφήνει τούς ἄλλους νά τόν κατεβάζουν. Αὐτός εἶναι ἀληθινά ταπεινόφρων, πού δέν ἀντιδρᾶ, ὅταν οἱ ἄλλοι τόν ταπεινώνουν, τόν ἐξουθενώνουν, τόν ἀδικοῦν. Ὅταν λένε καλά λόγια καί ἐσύ λές δέν εἶναι ἔτσι κ.λ.π. αὐτό μπορεῖ νά εἶναι καί κρυμμένος ἐγωισμός. Ἐκεῖ καλύτερα νά σιωπήσεις καί νά πεῖς μέσα σου «Θεέ μου, ὄχι σέ μένα, σέ Σένα δῶσε δόξα» (Ψαλμ. 113,9). Μήν τό παίζεις δηλαδή ταπεινός. Μή λές ταπεινωτικά γιά τόν ἑαυτό σου, ἀλλά μέσα σου νά ταπεινώνεις τόν ἑαυτό σου, νά αὐτομέμφεσαι πάντοτε καί νά χαίρεσαι ὅταν οἱ ἄλλοι σέ ταπεινώνουν.
Ἀπόσπασμα ἀπό τήν ἀπομαγνητοφωνημένη ὁμιλία «Αὐτομεμψία, Εὐεργετινός» τοῦ Ἀρχ. Σάββα Ἁγιορείτη
Ἀρχ. Σάββας Ἁγιορείτης