Κάθε χρόνο, ανήμερα την Καθαρά Δευτέρα, χιλιάδες άνθρωποι τόσο στην Ελλάδα όσο και στην Κύπρο, ξεχύνονται στους δρόμους και στα πάρκα για να γιορτάσουν τα κούλουμα, πετώντας χαρταετό.
Στην πραγματικότητα, πίσω από το έθιμο του χαρταετού κρύβεται μια ιστορία, γεμάτη βία και θάνατο, οι ρίζες τις οποίες εντοπίζονται αρκετούς αιώνες πριν.
Μια από τις πρώτες αναφορές του χαρταετού, καταγράφηκε τον δεύτερο αιώνα π.Χ στην Κίνα, όταν ο στρατηγός Han Xin, στεκόταν στην άκρη του στρατοπέδου του, προσπαθώντας να υπολογίσει την ακριβή απόσταση ανάμεσα στο στρατό του και στο οχυρωμένο παλάτι, χωρίς να εκθέσει τους στρατιώτες του στα βέλη των αντιπάλων.
Ο Han Xi ήταν ένας έξυπνος και επιτήδειος στρατηγός και γρήγορα κατάφερε να επινοήσει μια εξαιρετικά δημιουργική λύση για το πρόβλημά του: ζήτησε από τους άνδρες του να κατασκευάσουν έναν χαρταετό με ένα πολύ μακρύ σχοινί στην άκρη του.
Παρόλο που ο Han Xin έχει περάσει στην ιστορία ως ένας από τους πέντε μεγαλύτερους ήρωες της δυναστείας των Han, η εφεύρεση του χαρταετού δεν αποδίδεται σε αυτόν.
Οι περισσότεροι ιστορικοί συμφωνούν ότι οι ρίζες του χαρταετού πράγματι εντοπίζονται στην Κίνα -ή κάπου κοντά σε αυτήν- αλλά οι συνθήκες κάτω από τις οποίες δημιουργήθηκε αυτή η εφεύρεση παραμένουν ασαφείς.
Ωστόσο, το μόνο σίγουρο είναι ότι ο χαρταετός αποτελούσε ένα σημαντικό «όπλο» σε μεγάλους πολέμους εδώ και χιλιετίες.
Σύμφωνα με τον ιστορικό Berthold Laufer, ο ίδιος ο Han Xi συνήθιζε να στέλνει χαρταετούς με ενσωματωμένες σφυρίχτρες στα εδάφη των εχθρών του τη νύχτα, έτσι ώστε οι τρομακτικοί τους θόρυβοι να προκαλούν πανικό στους στρατιώτες, κάνοντάς τους να πιστεύουν ότι ακόμα και οι άνεμοι ήταν εναντίον τους.
Στο βιβλίο του «Μια σύντομη ιστορία των χαρταετών», ο Paul Wonning γράφει για τον βασιλιά της Ταϊλάνδης Phra Phetracha του 17ου αιώνα, ο οποίος έδεσε βαρέλια πυρίτιδας σε χαρταετούς, δημιουργώντας τις πρώτες εναέριες βόμβες στην παγκόσμια ιστορία.
Τόσο στην Κίνα, όσο και σε άλλες χώρες της Ανατολής, οι χαρταετοί χρησιμοποιήθηκαν αμέτρητες φορές όχι μόνο για να σπείρουν τον φόβο, αλλά και για να μεταφέρουν κωδικοποιημένα στρατιωτικά μηνύματα ή για να μοιράσουν φυλλάδια προπαγάνδας.
Ακόμα και σήμερα, σε πολλές από τις χώρες της Ασίας το έθιμο της «μάχης των χαρταετών» είναι αρκετά δημοφιλές, με τους διαγωνιζόμενους να δένουν μαχαίρια στους χαρταετούς τους για να κόψουν το σχοινί του αντιπάλου.
Με τον ερχομό του χαρταετού στη Δύση, όμως, τα πράγματα άλλαξαν.
Ελεύθερος από τις βίαιες καταβολές του, ο χαρταετός κατάφερε να πετάξει ψηλά, ως τα ανώτερα άκρα της στρατόσφαιρας.
Το 1749 ο Σκωτσέζος μετεωρολόγος Αλεξάντερ Γουίλσον χρησιμοποίησε έναν χαρταετό στον οποίο είχε δέσει ένα θερμόμετρο προκειμένου να μετρήσει τη θερμοκρασία του αέρα σε ύψος 3.000 ποδιών (914 μέτρα). Η προσπάθεια αυτή έθεσε τις βάσεις για την χρήση χαρταετών στη μελέτη, την καταγραφή και την πρόβλεψη μετεωρολογικών φαινομένων.
Μόλις τρία χρόνια αργότερα, ο Βενιαμίν Φραγκλίνος μαζί με τον γιο του Γούιλιαμ διεξήγαγαν το περίφημο πείραμα τους με τη χρήση ενός χαρταετού και ενός μεταλλικού κλειδιού που είχε ως στόχο να αποδείξει πως ο κεραυνός προϋποθέτει την ύπαρξη ηλεκτρισμού και αργότερα οδήγησε στην επινόηση του αλεξικέραυνου.
Ερωτήματα σχετικά με την φύση της ατμόσφαιρας και την πτήση απαντήθηκαν χάρη σε αυτή την άλλοτε επικίνδυνη εφεύρεση. Ο χαρταετός δεν ήταν πια ένα όπλο πολέμου, αλλά ένα εργαλείο στην υπηρεσία των επιστημόνων και των εφευρετών.
Γύρω στον 19ο αιώνα, ο χαρταετός άρχισε να αποτελεί ένα δημοφιλές παιχνίδι μεταξύ των παιδιών. Ακόμα και σήμερα, τα παιδιά λατρεύουν τους πολύχρωμους χαρταετούς και συχνά διαγωνίζονται για το ποιος θα «πετάξει» πιο ψηλά.
Στην Ελλάδα, ο χαρταετός έφτασε πρώτα από τα λιμάνια Ανατολής (Σμύρνη-Χίο-Κωνσταντινούπολη), τα λιμάνια της Επτανήσου, της Σύρας, των Πατρών και ακολούθησαν τα αστικά κέντρα, όπου μπορούσε κανείς να αγοράσει σπάγκο και χρωματιστό χαρτί.
ΤΟ ΩΣ ΑΝΩ ΚΕΙΜΕΝΟ ΑΠΟ:
ΣΧΟΛΙΟ ΔΙΚΟ ΜΑΣ: Ύστερα από αυτήν την σύντομη εξιστόρηση της πορείας του χαρταετού είναι πλάνη να διδάσκουν κάποιοι ότι την μέρα της αρχής της αυστηρής νηστείας της Αγίας και Μεγάλης Τεσσαρακοστής είναι "θεμιτό" και ούτε λίγο, ούτε πολύ έχει και "πνευματικές προεκτάσεις"! το πέταγμα του χαρταετού την Καθαρά Δευτέρα. Μας λένε: "Σύμφωνα με την ελληνική χριστιανική παράδοση, το πέταγμα στα Κούλουμα υποδηλώνει την ανάταση, την κάθαρση της ψυχής μετά το διονυσιακό ξεφάντωμα της Αποκριάς. Πρόκειται για το «πέταγμα» της ανθρώπινης ψυχής προς το θείο."
Λυπόμαστε αλλά ταιριάζει τέλεια γι' αυτούς που τα υποστηρίζουν αυτά η λαϊκή ρήση "ΠΕΤΟΥΝ ΧΑΡΤΑΕΤΟ"
