Καί οἱ Σουλιῶτες στά βρόχια τοῦ ἐθνομηδενισμοῦ…

 

 

τοῦ Νεκτάριου Δαπέργολα

Διδάκτορος Ἱστορίας

 

      Σέ προηγούμενα κείμενα, μέ ἀφορμή τά 200 χρόνια ἀπό τη μεγάλη μας Ἐπανάσταση, εἴπαμε ἀρκετά γιά τούς ἐθνοαποδομητές, τίς ἀπόψεις καί τούς στόχους τους, καθώς καί τή μεταχείριση πού ἰδιαίτερα ἐπιφυλάσσουν τόσο στούς ἥρωες τοῦ 1821, ὅσο καί στόν προγενέστερο Ἑλληνισμό τῆς Τουρκοκρατίας. Ἕνα ἀπό τά πιό χαρακτηριστικά πάντως (καί πιό χυδαῖα) ἐπί μέρους κεφάλαια τῆς ἀποδόμησης ἔχει σχέση μέ τούς Σουλιῶτες, οἱ ὁποῖοι ἀποτελοῦν προφανές ἀντικείμενο μίσους γιά τούς ἐθνομηδενιστές. Γιατί; Ἐπειδή ἀπλούστατα ἀποτελοῦν συγχρόνως τρία πράγματα μαζί: διακριτό Ἑλληνισμό, προεπαναστατικό Ἑλληνισμό καί ἀνυπότακτο Ἑλληνισμό. Ἄρα ἡ ὕπαρξή τους ἀποτελεῖ κόλαφο γιά τήν ἀποδομητική ψευτοθεωρία τῆς μετεπαναστατικῆς ἑλληνικῆς ἐθνογένεσης καί τῆς δῆθεν ἑλληνικής ἱστορικῆς ἀσυνέχειας. Τῆς θεωρίας δηλαδή ὅτι τό ἑλληνικό ἔθνος δέν προϋπήρχε τοῦ 19^ου αἰώνα καί ὅτι τήν Ἐπανάσταση τήν πραγματοποίησε ἕνα πολυφυλετικό/πολυπολιτισμικό κρᾶμα (κυρίως σλαβοαλβανικῆς προέλευσης), πού καμία ἑλληνική συνείδηση δέν εἶχε, ἀλλά ἀπέκτησε κάποια μορφή αὐτοσυνειδησίας χάρη κυρίως στόν Εὐρωπαϊκό Διαφωτισμό καί τίς ἰδέες τῆς Γαλλικῆς Ἐπανάστασης. Καί τελικά αὐτό τό συνονθύλευμα ἐπαναστάτησε τό 1821, προβάλλοντας πολιτικές διεκδικήσεις, κυρίως ταξικές, ἐνῶ ἡ ἑλληνική ἐθνογένεση ἀκολούθησε ἀργότερα, ὡς μία τεχνητή οὐσιαστικά διαδικασία ἐνοποίησης καί ὁμογενοποίησης τῶν ἑτερόκλητων πληθυσμῶν τοῦ νεόδμητου ἑλλαδικοῦ κρατιδίου.

      Ἄν μποροῦσαν οἱ ἐθνομηδενιστές, εἶναι σίγουρο ὅτι θά ἀρνιόντουσαν ἀκόμη καί τήν ὕπαρξη τῶν Σουλιωτῶν. Ἐπειδή ὅμως δέν μποροῦν (προφανῶς ἀκόμη καί τό θράσος ἔχει τά ὅριά του), κάνουν κάτι ἄλλο: τούς ἀλλάζουν κυριολεκτικῶς τά…φῶτα. Ἀμφισβητοῦν εὐθέως κάθε ἔννοια ὕπαρξης ρωμέικης ἐθνικῆς συνείδησης μέσα τους. Καταβιβάζουν τούς ἀγῶνες τους ἐναντίον τοῦ Ἀλή Πασά σέ ἀπλή σύγκρουση πολιτικο-οικονομικῆς ἰσχύος, χωρίς κανένα ἐθνικό χαρακτηριστικό. Φτάνουν μέχρι τό σημεῖο νά ἀναδείξουν τόν Ἀλή Πασᾶ σέ πεφωτισμένο ἡγέτη, ἐνῶ ἀντιμετωπίζουν τούς Σουλιῶτες ὡς τούς ταραξίες τῆς ἐποχῆς, ὡς ληστές καί ταραχοποιούς, μέ τούς ὁποίους συνεπῶς ἡ πολεμική σύγκρουση τοῦ Ἀλή ἦταν καί ἀναπόφευκτη ἀλλά καί δικαιολογημένη. Καί ἀποδομοῦν ἔτσι ὄχι μόνο μία βασική προεπαναστατική σελίδα τοῦ μαχόμενου Ἑλληνισμοῦ, ἀλλά καί μία ὁμάδα ἀνθρώπων πού στή συνέχεια, τό 1821, διαδραμάτισε κύριο ρόλο στόν Ἀγώνα. Καθιστώντας λοιπόν σαφές ὅτι αὐτή ἡ τόσο προβεβλημένη, ἡρωική καί ἐπίλεκτη ὁμάδα γενναίων καί σκληροτράχηλων ἀνδρῶν καί γυναικῶν, δέν διέθετε τήν ὁποιαδήποτε μορφή ἑλληνικῆς συνείδησης, προωθοῦν καί «δικαιώνουν» τή θεωρία ὅτι ἡ ἑλληνική ἐθνογένεση συντελέστηκε πολύ μετά τό 1830. Καί ὅτι πρίν ἀπό αὐτό δέν ὑπῆρχαν οὐσιαστικά Ἕλληνες πού μάχονταν καί ὀνειρεύονταν τή λευτεριά τους.

      Ἄν τώρα κάποιος νομίζει ὅτι ὅλα αὐτά εἶναι ἀποκυήματα τῆς φαντασίας μου, πλανᾶται πλάνην οἰκτράν. Ὑπάρχουν διδακτορικές διατριβές καί ἀρκετά ἀκόμη «ἱστορικά» ἄρθρα πού λένε αὐτά ἀκριβῶς τά πράγματα. Αὐτή εἶναι λοιπόν σέ γενικές γραμμές ἡ ἀποδομητική ἄποψη γιά τούς Σουλιῶτες καί αὐτή εἶναι καί ἡ στόχευσή της. Καί βεβαίως οἱ «ἐπιστήμονες» αὐτῆς τῆς ὀπτικῆς δίνουν περαιτέρω ἔμφαση σέ δύο ἐπιμέρους συμβάντα τῆς σύγκρουσης μέ τόν Ἀλή Πασᾶ. Τήν ἀνατίναξη τῆς μπαρουταποθήκης στό Κούγκι ἀπό τόν Σαμουήλ καί κυρίως τόν περίφημο χορό τοῦ Ζαλόγγου. Πρᾶγμα φυσικά καθόλου τυχαῖο, βάσει ὅσων προανέφερα: γιατί καί τά 2 αὐτά γεγονότα ἀποτελοῦν ὕψιστα παραδείγματα ἑνός βαθιά ἀνυπότακτου πνεύματος, ἀλλά καί ἑνός ὀρθόδοξου ρωμέικου ἀξιακοῦ συστήματος, πού φυσικά οὐδόλως ἐρμηνεύεται μέ τίς ἀποδομητικές πομφόλυγες. Καί ἐπειδή λοιπόν δέν ἐρμηνεύεται, αὐτά τά συμβάντα «πρέπει» νά εκμηδενιστοῦν ἤ ἔστω νά ἀποχρωματιστοῦν καί νά γίνουν ὅσο τό δυνατόν πιό ἀνώδυνη καί εὔπεπτη ἱστορική ἀφήγηση.

      Τό συμβάν στό Κούγκι γιά παράδειγμα, τό πρῶτο Ἀρκάδι τοῦ νέου Ἑλληνισμοῦ, συνώνυμο τῆς αὐτοθυσίας καί τοῦ ἀνένδοτου ἀγώνα, ὑφίσταται τέτοια παραχάραξη, ὥστε νά ἐμφανίζεται τελικά - μεταξύ ἄλλων τερατολογιῶν - ἀκόμη καί ἡ θεωρία πώς ὄχι μόνο δέν συνέβη ἐκεῖ ἡ γνωστή ἡρωική αὐτοπυρπόληση, ἀλλά πιθανότατα αὐτουργός τῆς ἀνατίναξης ὑπῆρξε ὁ διασημότερος ἥρωας τοῦ Σουλίου, ὁ Φῶτος Τζαβέλας, ὑπακούοντας μάλιστα σέ διαταγή τοῦ Ἀλή Πασᾶ. Ἔτσι, «ἐπιτυγχάνονται» δύο στόχοι ταυτόχρονα: καί ὁ Σαμουήλ παύει νά εἶναι ὁ ἡρωικός καλόγερος πού αὐτοπυρπολήθηκε (πάει λοιπόν στήν ἄκρη ἡ εἰκόνα τοῦ λεβέντη καί ἥρωα κληρικοῦ, πού τόσο ἐνοχλεῖ ὅλους αὐτούς τούς ἀπάτριδες ἀλλά καί ἐκκλησιομάχους ψευδογράφους), ἐνῶ καί ὁ Τζαβέλας μεταβάλλεται σέ προδότη. Ὁπότε «ἐπιβεβαιώνεται» ἔτσι ἡ ἄποψη ὅτι οἱ Σουλιῶτες δέν εἶχαν ἐθνική συνείδηση, ἐνῶ πολλές ἀπό τίς ἡρωικές πράξεις πού τούς ἀποδίδονται, δῆθεν ὀφείλονται σέ θρύλους ἄνευ ἱστορικοῦ πυρήνα ἤ εἶναι κατασκευασμένες ἀπό τούς «ἐθνικιστές ἱστορικούς» τῶν παλαιοτέρων χρόνων.

       Ὡστόσο, καί τό περίφημο συμβάν τοῦ χορού αὐτοθυσίας στό Ζάλογγο περιγράφεται μέ τόση δόση ἀμφισβήτησης καί γιά τό ἄν ἦταν ὄντως χορός, ἀλλά καί γιά τό ἄν ἦταν ὄντως αὐτοθυσία, πού τελικά ἀκυρώνεται. Ἴσως νά μή συνέβη κἄν ποτέ - μᾶς λένε - ἀλλά ἀκόμη καί ἄν συνέβη, πιθανῶς ἐπρόκειτο γιά παρορμητική ἀπονενοημένη πράξη αὐτοκτονίας καί οὐδεμία σχέση εἶχε μέ τά ἐπιθανάτια ἄσματα καί ὅλη ἐκείνη τήν αὐτοσυνειδητοποιημένη τελετουργική τραγικότητα πού περιγράφουν ρητά οἱ πηγές τῆς ἐποχῆς. Τό δέ ἀκόμη πιθανότερο εἶναι νά ἐπρόκειτο γιά ἀπλό ἀτύχημα καί οἱ Σουλιώτισσες νά ἔπεσαν στόν γκρεμό, λόγω τοῦ στενού χώρου καί σπρωγμένες κατά λάθος ἀπό τούς ἄντρες τους πού ὑποχωροῦσαν μπροστά στήν ἐπίθεση τῶν Τουρκαλβανῶν. Συνεπῶς, μετά τόν συνωστισμό στή Σμύρνη ἀπό τή Ρεπούση, ἐντοπίστηκε καί νέος τόπος συνωστισμοῦ: στό Ζάλογγο. Ἀπό ἄλλους τή φορά αὐτή ἐθνομάχους - τῆς ἴδιας ὅμως ἀσφαλῶς ἀνεκδιήγητης συνομοταξίας.

       Ὅλα αὐτά ἔρχονται ὡς ἀποτέλεσμα μιᾶς ἀκόμη προκρούστειας ἀντιμετώπισης τῶν ἰστορικῶν πηγῶν, πού καί στήν προκείμενη περίπτωση (τῶν Σουλιωτῶν) ἐντελῶς ἄλλα πράγματα διασώζουν, δικαιώνοντας γενικά αὐτά πού ἤδη γνωρίζαμε. Εἶναι ὅμως γνωστή ἡ τακτική τῶν συγκεκριμένων ψευδεπιστημόνων ἀπέναντι στίς μαρτυρίες τῶν πηγῶν: ἄλλες ἀποσιωποῦνται, ἄλλες περικόπτονται, ἄλλες παρερμηνεύονται καί γενικῶς ὅλες προσαρμόζονται γιά νά «δικαιώσουν» προκατασκευασμένες ἐθνοφοβικές καί μισελληνικές ἰδεοληψίες. Πλήρης κακοήθεια, ντυμένη ξεδιάντροπα μέ ἐπιστημοφανεῖς μανδύες, ὥστε νά μοιάζει μέ ἐπιστήμη. Αὐτό δέν εἶναι ὅμως ἐπιστήμη. Εἶναι ἀπλῶς κατάντια…