Το 13ο αιώνα η Κύπρος καταδυναστευόταν από τους τότε κατακτητές της Φράγκους (Λουζινιανούς). Ο Ορθόδοξος κλήρος διωκόταν βάναυσα και ο λαός εταλαιπωρείτο αφάνταστα, για να εξαναγκαστεί να φραγκέψει. Κύριο και ρωμαλέο στήριγμα του λαού στον αγώνα του να μη χάσει την εθνική του αυτοσυνειδησία και την Ορθόδοξη Πίστη του υπήρξαν, Άγιοι Μοναχοί με χαρακτηριστικώτερο παράδειγμα τους 13 Οσιομάρτυρες της Μονής της Παναγίας της Κανταριώτισσας, που βρισκόταν στην οροσειρά του Πενταδακτύλου.
Ηγούμενος της Μονής αυτής ήταν τότε ο Ιωάννης, και τα ονόματα των υπολοίπων ήταν: Κόνωνας, Ιερεμίας, Μάρκος, Θεόκτιστος, Κύριλλος, Βαρνάβας, Μάξιμος, Ιωσήφ, Γερμανός, Γεράσιμος και Γεννάδιος (οι δύο τελευταίοι προέρχονταν από την Μονή Μαχαιρά).
Για την εμμονή τους στην Ορθόδοξη Πίστη και Παράδοση, φυλακίστηκαν από την Λατινική - Παπική εξουσία της Κύπρου στις φυλακές της Λευκωσίας, όπου παρέμειναν για τρία χρόνια, υφιστάμενοι απάνθρωπα και απερίγραπτα μαρτύρια. Τελικά τους καταδίκασαν σε θάνατο, τους ξεφόρεσαν τα άγια μοναχικά «σχήματά» τους, τους έδεσαν τα πόδια σε άγρια άλογα, τους λιθοβόλησαν και κατόπιν τους έσυραν πάνω στις κοφτερές πέτρες της κοίτης του ξεροπόταμου Παδιαίου, χτυπώντας τους ταυτόχρονα χωρίς έλεος με ραβδιά.
Τέλος τα κατακομματιασμένα και καθημαγμένα σώματα των Αγίων τα έριξαν στις φλόγες μεγάλης φωτιάς που άναψαν, και με αυτόν τον τρόπο τελειώθηκαν. Έτσι παρέδωσαν στα χέρια του Θεού τη μακάρια ψυχή τους και δέχτηκαν απ΄Αυτόν τριπλούς τους στεφάνους: Των Οσίων, των Ομολογητών και των Μαρτύρων.
Η ημέρα της τελείωσής τους ήταν η 19η Μαΐου του έτους 1231. Ο μαρτυρικός θάνατος των 13 αυτών Οσιομαρτύρων και Ομολογητών σε όλους μας και σε όλους τους αιώνες διασαλπίζει ότι η διαφορά Ορθοδοξίας και Παπισμού (Ρωμαιοκαθολικισμού) δεν είναι καθόλου παρωνυχίδα, όπως θέλουν πολλοί να την παρουσιάζουν. Από θεολογικής και σωτηριολογικής απόψεως η διαφορά αυτή είναι τόσο μεγάλη, όση ακριβώς είναι η απόσταση που χωρίζει τον Παράδεισο από την Κόλαση. Γι΄αυτό ακριβώς το λόγο προτίμησαν οι Άγιοι Μοναχοί το θάνατο, παρά να «εκλατινίσουν», έστω και κατ΄ελάχιστο, την ατόφια Ορθόδοξη Πίστη τους. Γι΄αυτό η Εκκλησία μας τιμά την μνήμη τους στις 19 Μαΐου κάθε χρόνο και δοξολογεί τον Θεόν, τον «θαυμαστόν εν τοις αγίοις Αυτού».
