Η νεοπαγανιστική αφροσύνη
«Όλες οι άλλες θρησκείες είναι ψεύτικες και μονάχα η δική μας Πίστη είναι αληθινή»
άγιος Κοσμάς ο Αιτωλός
Δημήτριος Νατσιός Δάσκαλος Κιλκίς
Έχω παρατηρήσει ότι σε κάποια κείμενά μου- και ζητώ συγγνώμη για τον προσωπικό τόνο, αλλά κάποιες προκλήσεις απαιτούν απάντηση- στα οποία εκφράζω την ελλιπή, αλλά εδραία μου πίστη στο Χριστό και την κοσμοσώτειρα και ελληνοσώτειρα Εκκλησία μας, πίστη και ευλάβεια που προσπαθώ, κατά το δυνατόν, να μεταλαμπαδεύσω και στους μαθητές μου, ορισμένοι σχολιαστές, συνήθως ανώνυμοι, εξεμέουν δηλητήρια και γράφουν ανόητα σχόλια.Είναι οι λεγόμενοι δωδεκαθεϊστές, νεοπαγανιστές, οπαδοί της «πατρώας θρησκείας» και λοιπές ευτράπελες και γελοίες ονομασίες που επιλέγουν.
Τα τελευταία δε χρόνια πληθαίνουν οι εκδόσεις «ιστορικών» βιβλίων στα οποία εκθειάζονται κυρίως ο Ιουλιανός ο Παραβάτης και ο ματαιόσπουδος φιλόσοφος του 15ου αιώνα, Γεώργιος Γεμιστός, ο οποίος έμεινε στην ιστορία με το καλλιτεχνικό του ψευδώνυμο, «Πλήθων». (Προφανώς το «Γεμιστός» το θεωρούσε παρακατιανό και επέλεξε το αρχαιοελληνικό συνώνυμο).
Κάτω όμως από αυτές τις φαινομενικά ανώδυνες ιστορικές αναφορές, κρύβεται επιμελώς το φρούτο του νεοπαγανισμού. (Η λέξη παγανισμός προέρχεται από το λατινικό pagus= ύπαιθρος χώρα.
Στους πρώτους αιώνες ο Χριστιανισμός είχε επικρατήσει κυρίως στις πόλεις, ενώ στην «ύπαιθρο χώρα» αντιμετώπισε ανυπέρβλητες δυσκολίες.
Ο πληθυσμός της υπαίθρου έμενε πιστά δεμένος με τις λαϊκές θεότητες και δοξασίες. Αυτό συνέβη κυρίως στη Δύση. Στην καθ’ ημάς Ανατολή η ειδωλολατρία, ο παγανισμός σαρώθηκαν πολύ γρήγορα από την χριστιανική πίστη).
Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται στην ελληνική κοινωνία μία περίεργη αναβίωση του παγανισμού, ο οποίος έχει σαφή αντορθόδοξο και ανθελληνικό χαρακτήρα. Δεν πρόκειται για ένα ακίνδυνο ρεύμα, για μια εξόφθαλμα φαιδρή ονειροφαντασία, που κινείται στα όρια ενός ιδιότυπου εθνικισμού και προγονοπληξίας, αλλά για μια καθαρά νεοεποχίτικη μόδα, που συνδέεται με έξωθεν πανθρησκειακά κέντρα.
Σκοπός τους, καταπώς υποστηρίζουν, είναι η επιστροφή στην γνήσια και ανόθευτη ελληνικότητα, στόχος τους όμως, ανομολόγητος, είναι να καταστρέψουν την χριστιανικότητα των Ελλήνων. (Γι’ αυτό και ο θαυμασμός τους για τον Ιουλιανό και τον Πλήθωνα αγγίζει τα όρια της λατρείας. Και οι δύο προσπάθησαν να επαναφέρουν τα αρχαία είδωλα, καταργώντας τον Χριστιανισμό).
Δυστυχώς οι καινοφανείς αυτές νεοπαγανιστικές ομάδες, χρησιμοποιώντας το δέλεαρ του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, παρασύρουν πολλούς, όσους κυρίως δεν έχουν λύσει ακόμη «υπαρξιακά» προβλήματα και λοιπούς ανώριμους, που «ανακαλύπτουν» ξαφνικά όλα όσα τους «έκρυβαν» τόσα χρόνια οι δάσκαλοι στα σχολεία και οι παπάδες.
Υπάρχει και μία μερίδα ανθρώπων που προσχωρούν στην ελευθεριάζουσα «πατρώα θρησκεία» διότι η ανήθικη ζωή τους ελέγχεται από την χριστιανική διδασκαλία. Αν και η επιχειρηματολογία τους δεν αντέχει στην κοινή λογική, όλοι αυτοί οι φανατικοί και ημιμαθείς, συγκλίνουν σε κάποιες ιδεοληψίες. Έτσι λοιπόν οι νεοπαγανιστές:
Α. Αρνούνται και απορρίπτουν μετά βδελυγμίας την Παλαιά Διαθήκη, την οποία εκλαμβάνουν ως μυθολογικό κατασκευάσμα των Εβραίων (διακρίνονται από έντονο αντισημιτισμό).
Β. Θεωρούν τον Χριστιανισμό ιουδαϊκό παρακλάδι και, συνέπεια αυτού, αρνούνται την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού, μέσα από έναν ακραία αντιβυζαντινισμό, ταυτιζόμενοι ουσιαστικά με τους τσαρλατάνους της Νέας Τάξης, που υποδύονται τους ιστορικούς, και που θεωρούν το ιστορικό έθνος των Ελλήνων δημιούργημα των δύο τελευταίων αιώνων.
Γ. Αποδέχονται επιλεκτικά την Καινή Διαθήκη. (Για παράδειγμα, ο απόστολος Παύλος, δεν τους είναι και πολύ αγαπητός. Φρίττεις διαβάζοντας τις βλασφημίες της Λιλής Ζωγράφου στο «γνώση και αντιγνώση»). Μιλούν για έναν φυλετικό χριστιανισμό, απορρίπτοντας την οικουμενικότητα του ευαγγελικού μηνύματος. Κεντρικός πυρήνας όμως των δοξασιών τους, παραμένει η εξαφάνιση της Ορθοδοξίας, εφ’ όσον όπως διατείνονται, υποτάχτηκε στον κατά πολύ ανώτερό της αρχαίο πολιτισμό. Ευστοχότατα παρατήρησε ο καθηγητής Μπαμπινιώτης, σε άρθρο στο «Βήμα», πριν από 4-5 χρόνια, πως «όποιος μιλάει για Ορθοδοξία ερήμην του Ελληνισμού, νομίζω ότι ματαιοπονεί. Όποιος όμως, μιλάει για Ελληνισμό, ερήμην της Ορθοδοξίας, κάνει κάτι χειρότερο, ασχημονεί».
Δ. Προσγράφουν μίσος αβυσσαλέο στους πρώτους Χριστιανούς κατά του Ελληνισμού, κατηγορώντας τους για την καταστροφή και λεηλασία των αρχαιοελληνικών ιερών, ναών, βιβλίων, έργων τέχνης και λοιπά.
Λησμονούν βέβαια ότι τους τρεις πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού οι Έλληνες αβίαστα προσχώρησαν στη νέα πίστη, κοσμώντας και το Συναξάρι της Εκκλησίας με εκατομμύρια αθλοφόρους μάρτυρες. Μέχρι το 313 μ.Χ που υπογράφτηκε το διάταγμα των Μεδιολάνων από τον άγιο Κωνσταντίο, στις ρωμαϊκές αρένες προχέοντο αίματα χριστιανών, κυρίως ελληνικής καταγωγής. (άγιοι Γεώργιος, Δημήτριος, Θεόδωρος, Χαράλαμπος, το ένδοξο «νέφος των μαρτύρων», κατά τον απόστολο Παύλο)..
Ας μην ξεχνούμε πως ό,τι έχει διασωθεί από τα όντως θαυμαστά έργα των αρχαίων σοφών, διασώθηκε στις αραχνιασμένες βιβλιοθήκες των ιερών μονών. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας δεν δίστασε να απεικονίσει στους νάρθηκες εκκλησιών τους επιφανείς του αρχαίου λόγου. (Μονή Φιλανθρωπηνών στο νησάκι των Ιωαννίνων, μοναστήρια του Αγίου Όρους).
Οι αρχαίοι σοφοί καμμιά σχέση δεν έχουν με τις ευφάνταστες ανοησίες και τους λήρους των νεοπαγανιστών. Όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο άγιος Ιωάννης ο Μαυρόπους, επίσκοπος Ευχαϊτων (10ος αι.), αν ζούσε ο Πλάτων μετά Χριστόν, θα αναφωνούσε ως άλλος Θωμάς «ο Κύριός μου και ο Θεός μου».
Ε. Το αντορθόδοξο πνεύμα των ομάδων αυτών εκφράζεται, εξάλλου με την εισαγωγή νέας χρονολογίας και μηνολογίας, την αλλαγή των βαπτιστικών ονομάτων (Ραδάμανθυς, Πελασγός, Απολλώνειος, «Άδωνις»- το «Σπύρος» τον ενοχλούσε τον λεγάμενο).
Κυκλοφορούν αρκετά «δικά τους» περιοδικά, τα οποία βρίθουν κακοδοξιών, δεν στερούνται και τηλεοπτικής εκπροσώπησης, μέσω κάποιων ουφολόγων τηλεπλασιέ. Άρα δεν μιλάμε για μια αθώα «φολκλορική» εκδήλωση, αλλά για ενσυνείδητη επίθεση κατά της Ορθοδόξου πίστεως. Οι συνέπειες, γράφει ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, εξαιτίας του νεοπαγανισμού «είναι καταστροφικές για την ελληνική κοινωνία.
Διάσπαση του κοινωνικού ιστού και της εθνικής ενότητας, δηλητηριασμός των συνειδήσεων και μάλιστα της νεολαίας και άνοιγμα των πυλών, συνειδησιακών και εθνικών, στο πνεύμα της Νέας Εποχής. Έτσι η απειλή από το παρελθόν (νεοειδωλολατρία) βαίνει παράλληλα με την απειλή από το μέλλον, που είναι η Νέα Εποχή και η συναφής με αυτήν παγκοσμιοποίηση». («Στα μονοπάτια της Ρωμηοσύνης», εκδ. «Αρμός», σελ 335).
Οι Πατέρες της Εκκλησίας, όταν ανήλθε στον θρόνο της Νέας Ρώμης, ο ανόσιος και φαντασιόπληκτος Ιουλιανός, δεν δίστασαν να τον στηλιτεύσουν με δριμύτητα, υπερασπιζόμενοι την αγία του Χριστού πίστη. (Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στους δύο στηλιτευτικούς λόγους του προς τον Ιουλιανό, εξηγεί ότι όλη αυτή η κίνηση προέρχεται από φθόνο και μίσος εναντίον του Χριστιανισμού).
Και ο Καβάφης στο περίφημο «Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας», διακωμωδεί την προσπάθεια του Ιουλιανού να «καθαρίσει» το τέμενος του Απόλλωνα στην περιοχή της Δάφνης, από τον τάφο του «καλλίνικου μάρτυρος Βαβύλα». Κάποια στιγμή κάηκε το τέμενος. Γράφει ο ποιητής: «Έσκασε ο Ιουλιανός και διέδωσε τι άλλο θα έκαμνε – πώς η φωτιά ήταν βαλτή- από τους Χριστιανούς εμάς. Ας πάει να λέει. Δεν αποδείχθηκε. Ας πάει να λέει. Το ουσιώδες είναι που έσκασε».
Τι δείχνει η «άνθιση» του νεοπαγανισμού στις μέρες, όπως και η περιρρέουσα αθεϊα και αφιλοπατρία που την δορυφορούν; Ότι η γενιά μας θα μείνει γνωστή στην ιστορία ως μια γενιά που περιφρόνησε και κατέστρεψε θεσμούς και θησαυρούς που επότισαν όλη την οικουμένη στο διάβα των αιώνων.
Παρ΄όλη όμως την κατάπτωση…ζει Κύριος. Από το άμφιο της Εκκλησίας του Χριστού θα κρατηθούμε και θα σωθούμε και πάλι στην νέα Τουρκοκρατία που βιώνουμε.
Σε παρόμοια κρίσιμη περίοδο, όταν το Γένος έμπαινε στη σκοτεινή περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο πρώτος εθνάρχης και Προφήτης του Γένους, ο πατριάρχης Γεννάδιος Σχολάριος, επαναλαμβάνοντας, σχεδόν επί λέξει, τα λόγια του μεγάλου διδασκάλου του και διδασκάλου της Ορθοδοξίας Ιωσήφ Βρυέννιου, έδινε την εξής διαβεβαίωση:
«Ουκ αρνησόμεθά σου, φίλη Ορθοδοξία, ου ψευδόμεθα σε πατροπαράδοτον σέβας, ουκ αφιστάμεθα σου μήτερ ευσέβεια, εν σοι εγεννήθημεν και σοι ζώμεν και εν σοι κοιμησόμεθα, ει δε καλέσει καιρός και μυριάκις υπέρ σου τεθνηξόμεθα».
(π. Θεόδωρου Ζήση, «Φραγκέψαμε», σελ 100).
Κάτω όμως από αυτές τις φαινομενικά ανώδυνες ιστορικές αναφορές, κρύβεται επιμελώς το φρούτο του νεοπαγανισμού. (Η λέξη παγανισμός προέρχεται από το λατινικό pagus= ύπαιθρος χώρα.
Στους πρώτους αιώνες ο Χριστιανισμός είχε επικρατήσει κυρίως στις πόλεις, ενώ στην «ύπαιθρο χώρα» αντιμετώπισε ανυπέρβλητες δυσκολίες.
Ο πληθυσμός της υπαίθρου έμενε πιστά δεμένος με τις λαϊκές θεότητες και δοξασίες. Αυτό συνέβη κυρίως στη Δύση. Στην καθ’ ημάς Ανατολή η ειδωλολατρία, ο παγανισμός σαρώθηκαν πολύ γρήγορα από την χριστιανική πίστη).
Τα τελευταία όμως χρόνια παρατηρείται στην ελληνική κοινωνία μία περίεργη αναβίωση του παγανισμού, ο οποίος έχει σαφή αντορθόδοξο και ανθελληνικό χαρακτήρα. Δεν πρόκειται για ένα ακίνδυνο ρεύμα, για μια εξόφθαλμα φαιδρή ονειροφαντασία, που κινείται στα όρια ενός ιδιότυπου εθνικισμού και προγονοπληξίας, αλλά για μια καθαρά νεοεποχίτικη μόδα, που συνδέεται με έξωθεν πανθρησκειακά κέντρα.
Σκοπός τους, καταπώς υποστηρίζουν, είναι η επιστροφή στην γνήσια και ανόθευτη ελληνικότητα, στόχος τους όμως, ανομολόγητος, είναι να καταστρέψουν την χριστιανικότητα των Ελλήνων. (Γι’ αυτό και ο θαυμασμός τους για τον Ιουλιανό και τον Πλήθωνα αγγίζει τα όρια της λατρείας. Και οι δύο προσπάθησαν να επαναφέρουν τα αρχαία είδωλα, καταργώντας τον Χριστιανισμό).
Δυστυχώς οι καινοφανείς αυτές νεοπαγανιστικές ομάδες, χρησιμοποιώντας το δέλεαρ του αρχαίου ελληνικού πολιτισμού, παρασύρουν πολλούς, όσους κυρίως δεν έχουν λύσει ακόμη «υπαρξιακά» προβλήματα και λοιπούς ανώριμους, που «ανακαλύπτουν» ξαφνικά όλα όσα τους «έκρυβαν» τόσα χρόνια οι δάσκαλοι στα σχολεία και οι παπάδες.
Υπάρχει και μία μερίδα ανθρώπων που προσχωρούν στην ελευθεριάζουσα «πατρώα θρησκεία» διότι η ανήθικη ζωή τους ελέγχεται από την χριστιανική διδασκαλία. Αν και η επιχειρηματολογία τους δεν αντέχει στην κοινή λογική, όλοι αυτοί οι φανατικοί και ημιμαθείς, συγκλίνουν σε κάποιες ιδεοληψίες. Έτσι λοιπόν οι νεοπαγανιστές:
Α. Αρνούνται και απορρίπτουν μετά βδελυγμίας την Παλαιά Διαθήκη, την οποία εκλαμβάνουν ως μυθολογικό κατασκευάσμα των Εβραίων (διακρίνονται από έντονο αντισημιτισμό).
Β. Θεωρούν τον Χριστιανισμό ιουδαϊκό παρακλάδι και, συνέπεια αυτού, αρνούνται την ιστορική συνέχεια του Ελληνισμού, μέσα από έναν ακραία αντιβυζαντινισμό, ταυτιζόμενοι ουσιαστικά με τους τσαρλατάνους της Νέας Τάξης, που υποδύονται τους ιστορικούς, και που θεωρούν το ιστορικό έθνος των Ελλήνων δημιούργημα των δύο τελευταίων αιώνων.
Γ. Αποδέχονται επιλεκτικά την Καινή Διαθήκη. (Για παράδειγμα, ο απόστολος Παύλος, δεν τους είναι και πολύ αγαπητός. Φρίττεις διαβάζοντας τις βλασφημίες της Λιλής Ζωγράφου στο «γνώση και αντιγνώση»). Μιλούν για έναν φυλετικό χριστιανισμό, απορρίπτοντας την οικουμενικότητα του ευαγγελικού μηνύματος. Κεντρικός πυρήνας όμως των δοξασιών τους, παραμένει η εξαφάνιση της Ορθοδοξίας, εφ’ όσον όπως διατείνονται, υποτάχτηκε στον κατά πολύ ανώτερό της αρχαίο πολιτισμό. Ευστοχότατα παρατήρησε ο καθηγητής Μπαμπινιώτης, σε άρθρο στο «Βήμα», πριν από 4-5 χρόνια, πως «όποιος μιλάει για Ορθοδοξία ερήμην του Ελληνισμού, νομίζω ότι ματαιοπονεί. Όποιος όμως, μιλάει για Ελληνισμό, ερήμην της Ορθοδοξίας, κάνει κάτι χειρότερο, ασχημονεί».
Δ. Προσγράφουν μίσος αβυσσαλέο στους πρώτους Χριστιανούς κατά του Ελληνισμού, κατηγορώντας τους για την καταστροφή και λεηλασία των αρχαιοελληνικών ιερών, ναών, βιβλίων, έργων τέχνης και λοιπά.
Λησμονούν βέβαια ότι τους τρεις πρώτους αιώνες του Χριστιανισμού οι Έλληνες αβίαστα προσχώρησαν στη νέα πίστη, κοσμώντας και το Συναξάρι της Εκκλησίας με εκατομμύρια αθλοφόρους μάρτυρες. Μέχρι το 313 μ.Χ που υπογράφτηκε το διάταγμα των Μεδιολάνων από τον άγιο Κωνσταντίο, στις ρωμαϊκές αρένες προχέοντο αίματα χριστιανών, κυρίως ελληνικής καταγωγής. (άγιοι Γεώργιος, Δημήτριος, Θεόδωρος, Χαράλαμπος, το ένδοξο «νέφος των μαρτύρων», κατά τον απόστολο Παύλο)..
Ας μην ξεχνούμε πως ό,τι έχει διασωθεί από τα όντως θαυμαστά έργα των αρχαίων σοφών, διασώθηκε στις αραχνιασμένες βιβλιοθήκες των ιερών μονών. Γι’ αυτό και η Εκκλησία μας δεν δίστασε να απεικονίσει στους νάρθηκες εκκλησιών τους επιφανείς του αρχαίου λόγου. (Μονή Φιλανθρωπηνών στο νησάκι των Ιωαννίνων, μοναστήρια του Αγίου Όρους).
Οι αρχαίοι σοφοί καμμιά σχέση δεν έχουν με τις ευφάνταστες ανοησίες και τους λήρους των νεοπαγανιστών. Όπως χαρακτηριστικά έλεγε ο άγιος Ιωάννης ο Μαυρόπους, επίσκοπος Ευχαϊτων (10ος αι.), αν ζούσε ο Πλάτων μετά Χριστόν, θα αναφωνούσε ως άλλος Θωμάς «ο Κύριός μου και ο Θεός μου».
Ε. Το αντορθόδοξο πνεύμα των ομάδων αυτών εκφράζεται, εξάλλου με την εισαγωγή νέας χρονολογίας και μηνολογίας, την αλλαγή των βαπτιστικών ονομάτων (Ραδάμανθυς, Πελασγός, Απολλώνειος, «Άδωνις»- το «Σπύρος» τον ενοχλούσε τον λεγάμενο).
Κυκλοφορούν αρκετά «δικά τους» περιοδικά, τα οποία βρίθουν κακοδοξιών, δεν στερούνται και τηλεοπτικής εκπροσώπησης, μέσω κάποιων ουφολόγων τηλεπλασιέ. Άρα δεν μιλάμε για μια αθώα «φολκλορική» εκδήλωση, αλλά για ενσυνείδητη επίθεση κατά της Ορθοδόξου πίστεως. Οι συνέπειες, γράφει ο π. Γεώργιος Μεταλληνός, εξαιτίας του νεοπαγανισμού «είναι καταστροφικές για την ελληνική κοινωνία.
Διάσπαση του κοινωνικού ιστού και της εθνικής ενότητας, δηλητηριασμός των συνειδήσεων και μάλιστα της νεολαίας και άνοιγμα των πυλών, συνειδησιακών και εθνικών, στο πνεύμα της Νέας Εποχής. Έτσι η απειλή από το παρελθόν (νεοειδωλολατρία) βαίνει παράλληλα με την απειλή από το μέλλον, που είναι η Νέα Εποχή και η συναφής με αυτήν παγκοσμιοποίηση». («Στα μονοπάτια της Ρωμηοσύνης», εκδ. «Αρμός», σελ 335).
Οι Πατέρες της Εκκλησίας, όταν ανήλθε στον θρόνο της Νέας Ρώμης, ο ανόσιος και φαντασιόπληκτος Ιουλιανός, δεν δίστασαν να τον στηλιτεύσουν με δριμύτητα, υπερασπιζόμενοι την αγία του Χριστού πίστη. (Ο άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος στους δύο στηλιτευτικούς λόγους του προς τον Ιουλιανό, εξηγεί ότι όλη αυτή η κίνηση προέρχεται από φθόνο και μίσος εναντίον του Χριστιανισμού).
Και ο Καβάφης στο περίφημο «Εις τα περίχωρα της Αντιοχείας», διακωμωδεί την προσπάθεια του Ιουλιανού να «καθαρίσει» το τέμενος του Απόλλωνα στην περιοχή της Δάφνης, από τον τάφο του «καλλίνικου μάρτυρος Βαβύλα». Κάποια στιγμή κάηκε το τέμενος. Γράφει ο ποιητής: «Έσκασε ο Ιουλιανός και διέδωσε τι άλλο θα έκαμνε – πώς η φωτιά ήταν βαλτή- από τους Χριστιανούς εμάς. Ας πάει να λέει. Δεν αποδείχθηκε. Ας πάει να λέει. Το ουσιώδες είναι που έσκασε».
Τι δείχνει η «άνθιση» του νεοπαγανισμού στις μέρες, όπως και η περιρρέουσα αθεϊα και αφιλοπατρία που την δορυφορούν; Ότι η γενιά μας θα μείνει γνωστή στην ιστορία ως μια γενιά που περιφρόνησε και κατέστρεψε θεσμούς και θησαυρούς που επότισαν όλη την οικουμένη στο διάβα των αιώνων.
Παρ΄όλη όμως την κατάπτωση…ζει Κύριος. Από το άμφιο της Εκκλησίας του Χριστού θα κρατηθούμε και θα σωθούμε και πάλι στην νέα Τουρκοκρατία που βιώνουμε.
Σε παρόμοια κρίσιμη περίοδο, όταν το Γένος έμπαινε στη σκοτεινή περίοδο της Τουρκοκρατίας, ο πρώτος εθνάρχης και Προφήτης του Γένους, ο πατριάρχης Γεννάδιος Σχολάριος, επαναλαμβάνοντας, σχεδόν επί λέξει, τα λόγια του μεγάλου διδασκάλου του και διδασκάλου της Ορθοδοξίας Ιωσήφ Βρυέννιου, έδινε την εξής διαβεβαίωση:
«Ουκ αρνησόμεθά σου, φίλη Ορθοδοξία, ου ψευδόμεθα σε πατροπαράδοτον σέβας, ουκ αφιστάμεθα σου μήτερ ευσέβεια, εν σοι εγεννήθημεν και σοι ζώμεν και εν σοι κοιμησόμεθα, ει δε καλέσει καιρός και μυριάκις υπέρ σου τεθνηξόμεθα».
(π. Θεόδωρου Ζήση, «Φραγκέψαμε», σελ 100).
